అభివృద్ధికి జీవనాడి – రవాణా
రైల్వే గణాంకాలు
– మొత్తం రైల్వే మండలాలు – 17
– బ్రాడ్‌గేజ్ రైల్వే లైన్ల పొడవు – 1,05,000 కి.మీ.
– మీటర్‌గేజ్ రైల్వే లైన్ల పొడవు – 8,000 కి.మీ.
– న్యారోగేజ్ రైల్వే లైన్ల పొడవు – 2,000 కి.మీ.
– మొత్తం రైల్వే స్టేషన్లు – 7,172
కొంకణ్ రైల్వే వ్యవస్థ
– ఇది చాలా ప్రత్యేకమైనది. దీని నిర్మాణం కోసం ఒక కార్పొరేషన్ (కొంకణ్) ఏర్పరిచారు.
– మహారాష్ట్రలోని రోహ నుంచి కర్ణాటకలోని మంగళూరు వరకు నిర్మించారు.
– ఈ రైలు మార్గం 146 నదులు, 2,000 బ్రిడ్జిలు, సుమారు 73 సొరంగ మార్గాలగుండా మంగళూరుకు చేరుతుంది.
– అయితే ఎక్కువ రైల్వే సాంద్రత కలిగిన రాష్ట్రం ఉత్తరప్రదేశ్.
దక్షిణ మధ్య రైల్వే మండలం
– తెలంగాణలో ఏకైక రైల్వే మండలం దక్షిణమధ్య రైల్వే.
– అయితే తెలంగాణలో రైల్వే వ్యవస్థ చాలా వెనుకబడి ఉంది.
– కొత్త, గతంలో ప్రతిపాదించిన రైల్వేలైన్లకు కొంత మొత్తాన్ని కేటాయించి పనులు ప్రారంభించారు. అందులో ప్రధానమైనది మనోహరాబాద్ -కొత్తపల్లి రైల్వే లైన్.
– ఈ రైల్వే మండల ముఖ్యకేంద్రం సికింద్రాబాద్‌లో ఉంది. దీన్ని 1966లో ఏర్పర్చారు.
– దీనిలో విజయవాడ, గుంతకల్లు, గుంటూరు, హైదరాబాద్, నాందేడ్ డివిజన్లు ఉన్నాయి.
– ఈ రైల్వే మండలం ద్వారా తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక రాష్ర్టాలు సేవలు పొందుతున్నాయి.
– తెలంగాణలో 229 రైల్వే స్టేషన్లు ఉన్నాయి. అందులో ముఖ్యమైనవి ఆదిలాబాద్, బాసర, భద్రాచలం, హైదరాబాద్ దక్కన్, సికింద్రాబాద్ జంక్షన్, ఖాజీపేట జంక్షన్, వరంగల్, పెద్దపల్లి, నల్లగొండ, మహబూబ్‌నగర్.
– రాష్ట్రంలో రైల్వే లైన్ కేవలం 1676 కి.మీ. ఉంది.
– అన్ని జిల్లాల్లోకెల్లా రంగారెడ్డి, హైదరాబాద్ జిల్లాల్లో రైల్వే వ్యవస్థ ఎక్కువగా విస్తరించింది. కరీంనగర్ జిల్లాలో అతి తక్కువ రైల్వేలైన్ వ్యవస్థ ఉంది.
వాయు రవాణా
– వాయు మార్గాల ద్వారా దేశానికి-దేశానికి, ప్రాంతానికి-ప్రాంతానికి మధ్య ప్రయాణకాలం తగ్గిపోయి ప్రపంచ పర్యాటకం చాలా సులభంగా తయారైంది.
– దేశంలో వాయురవాణా సామాన్యుడికి ఇంకా అందుబాటులోకి రాలేదు. ఈ వ్యవస్థ కేవలం రాష్ర్టాల రాజధానులు, పెద్ద పట్టణాల్లోనే ఉంది.
– దేశంలో వాయుమార్గాలను 1953లో జాతీయం చేశారు.
– వాయు రవాణా భారత ప్రభుత్వ ఆధీనంలో ఉంది. కొన్ని ప్రైవేటు సంస్థల భాగస్వామ్యంలో నిర్వహించబడుతుంది.
– దేశంలో వాయు రవాణా వ్యవస్థను రెండుగా విభజించవచ్చు.
అవి: 1. ఎయిర్ ఇండియా – అంతర్జాతీయ సర్వీసులు
2. ఇండియన్ ఎయిర్‌లైన్స్ – దేశీయ సర్వీసులు
– చిన్నచిన్న పట్టణాల కోసం దేశంలో 1981లో వాయుదూత్ సర్వీసులను ప్రవేశపెట్టారు.
– దేశంలో 12 అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనవి…
1. ఇందిరాగాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం – న్యూఢిల్లీ – పాలం విమానాశ్రయం
2. చత్రపతి శివాజీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం – ముంబై – శాంతాక్రజ్ విమానాశ్రయం
3. నేతాజీ సుభాష్‌చంద్రబోస్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం – కోల్‌కతా – డండం విమానాశ్రయం
4. చెన్నై అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం – చెన్నై – మీనంబాకం విమానాశ్రయం
5. రాజీవ్‌గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం – హైదరాబాద్
6. కెంపెగౌడ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం – బెంగళూరు
– రాష్ట్రంలో విమానాశ్రయాలు చాలా తక్కువగా ఉన్నాయి. రాజీవ్‌గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం, బేగంపేట (పాతది) విమానాశ్రయం హైదరాబాద్‌లో ఉన్నాయి. వరంగల్‌లో కూడా వాయుదూత్ సౌకర్యాల కోసం విమానాశ్రయం నిర్మించారు. ఇప్పుడు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కొన్ని నగరాల్లో విమానాశ్రయాలు నిర్మించడానికి ప్రణాళికలు తయారు చేస్తున్నది. ఆ నగరాలు.. 1. ఆదిలాబాద్, 2. వరంగల్(మామునూరు) 3. ఖమ్మం (కొత్తగూడెం), 4. నిజామాబాద్.
జలరవాణా
– పూర్వకాలంలో జలరవాణాకు అత్యంత ప్రాముఖ్యం ఉండేది. రోడ్డు, రైలు, వాయురవాణా అభివృద్ధి జరుగుతున్న క్రమంలో దీని ప్రాముఖ్యత తగ్గుతూ వచ్చింది.
– దేశంలో ఇప్పటికీ కొన్ని నదులు, కాలువల్లో జలరవాణా కనబడుతుంది. ముఖ్యంగా గంగా, బ్రహ్మపుత్ర, హుగ్లీ నదులు, వాటి ఉపనదులు.. గోదావరి, కృష్ణా నదుల కాలువలు, బకింగ్‌హాం కాలువలు, మహానది కాలువల్లో జల రవాణా కనబడుతుంది.
– దేశం మొత్తంలో 14,500 కి.మీ. మేర నౌకాయానం చేయవచ్చు.
– గంగానది మార్గంలో ముడి ఇనుము, బొగ్గు, మాంగనీస్, ఆహారధాన్యాలు, జనుము, తేయాకు.. బ్రహ్మపుత్రా నది మార్గంలో జనుము, తేయాకు, కలప, ఆహారధాన్యాలు, వంటనూనెలు రవాణా అవుతున్నాయి.
– 1986లో వాటర్ వే అథారిటీ ఏర్పాటైంది.
– బకింగ్‌హాం కాలువ ఇప్పుడు శిథిలావస్థలో ఉంది.
– తెలంగాణలో ఎటువంటి జలరవాణా వ్యవస్థ అందుబాటులో లేదు. కారణం ఇది భూ పరివేష్ఠిత రాష్ట్రం. అంటే రాష్ట్రం చుట్టూ అన్నివైపుల భూభాగం సరిహద్దుగా ఉంది.
– ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో కోస్తాంధ్ర ప్రాంతానికి బంగాళాఖాతం తూర్పు సరిహద్దుగా ఉండేది.
– సరుకు రవాణా వ్యవస్థలో ఓడరేవులు ప్రముఖ పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. ఈ ఓడరేవులు 2 రకాలు.
అవి :1. సహజ సిద్ధంగా ఏర్పడినవి
2. కృత్రిమ ఓడరేవులు
– సహజసిద్ధంగా ఏర్పడిన ఓడరేవులు నది ముఖద్వారాల వద్ద అగాథాల్లో ఏర్పడుతాయి.
– కృత్రిమ ఓడరేవుల్లో నౌకలు వచ్చి ఆగడానికి అనువుగా ఏర్పాట్లు చేస్తారు.
– దేశానికి మొత్తం 7,517 కి.మీ. తీరప్రాంతం ఉండగా, అందులో 6,100 కి.మీ. తీరప్రాంతం రాష్ర్టాల సరిహద్దులతో (ప్రధాన భూభాగానికి) ఉంది.
– ఓడరేవులు 2 రకాలు. అవి: 1. తూర్పుతీర ఓడరేవులు
2. పశ్చిమతీర ఓడరేవులు.
