‘Kaviloka Bhojudu’ | కవిలోక భోజుడు అనే బిరుదుగలవారు?

శేషం లక్ష్మీనారాయణాచార్య

కాలం: 1947-98
జన్మస్థలం: కరీంనగర్ జిల్లా నగునూరు
-పడ్త్య, వచన, గేయ, కవితలు రచించాడు.
-ఈయన రాసిన విమర్శనా వ్యాసాలు స్రవంతి పత్రికలో ప్రచురించారు.
-స్రవంతి పత్రిక నడిపినది దక్షిణ భారత హిందీ ప్రచార సభ
-లలిత మనోహరంగా దైవభక్తి, దేశభక్తి గేయాలు రాయడం లో ఈయన సుప్రసిద్ధులు
-ఈయన రైతులు, సైనికులను స్మరిస్తూ వందనాలు వందనాలు అభినందన చందనాలివే మా అభినందన చందనాలివే అనే గేయాన్ని రాశారు.
-ఈయన స్వరభారతి అనే గేయ సంకలనం రచించారు.
-గేయమంటే చరణం, పల్లవి ఉండి పాడుకోవడానికి వీలుగా ఉంటుంది.

చిన్నయసూరి

కాలం: క్రీ.శ. 1806-62
స్థలం: శ్రీపెరంబుదూరు
తల్లిదండ్రులు: శ్రీనివాసాంబ-వేంకటరంగాచార్యులు
బిరుదు: సూరి
గురువు: కంచి రామానుజాచార్యులు
నడిపిన పత్రిక: సుజన రంజని
రచనలు: నీతి చంద్రిక, శబ్ధ లక్ష్మణ సంగ్రహం, బాలవ్యాకరణం, అక్షరగుచ్ఛం, నీతి సంగ్రహం, ఆంధ్రశబ్ధ చింతామణి వ్యాఖ్య
-నీతి చంద్రికను అర్బత్‌నాట్ దొరకు అంకితం చేశారు.
-శబ్ధ లక్షణ సంగ్రహాన్ని గాజులశెట్టి నరసింహశెట్టికి అంకితం చేశారు.
గమనిక: పశుపక్ష్యాదులను పాత్రలుగా పెట్టి సమాజానికి గీతిని తెలియజేశారు.
-సూరి రచించిన నీతిచంద్రికకు మూలమైన రచన సంస్కృతంలో విష్ణుశర్మ రచించిన పంచతంత్రం
-ఈయన తండ్రి వేంకట రంగాచార్యులు వ్యాసాన్ని సంగ్రహాలు అన్నారు.

పల్లా దుర్గయ్య

కాలం: 1914-83
జన్మస్థలం: వరంగల్లు జిల్లా మడికొండ
రచనలు: పాలవెల్లి పద్యాలు, గంగిరెద్దు, ప్రబంధ వాజ్ఞయ వికాసం, చతురవచోనిధి, అల్లసాని పెద్దన
-ఈయన నంది తిమ్మన రచించిన పారిజాతాపహరణంపై పరిశోధన చేశారు.
-రామరాజ భూషణుడు రచించిన వసు చరిత్రపై విమర్శనా వ్యాసం రాశారు.
-ఉస్మానియా వర్సిటీ నుంచి మొదటి ఎంఏ పట్టా పొందారు.

వానమామలై వరదాచార్యులు

కాలం: 1912-84
జన్మస్థలం: వరంగల్ జిల్లా మడికొండ గ్రామం.
బిరుదులు: అభినవ పోతన, అభినవ కాళిదాసు, మధుర కవి, కవి చక్రవర్తి
రచనలు: జయధ్వజం, మణిమాల, మచ్చు తునక, పోతన చరిత్రము, జోగినీలాస్యం, సూక్తి వైజయంతి, వ్యాసవాణి, రైతుబిడ్డ, కూలిపోయేకొమ్మ
-ఈయన ఐదు ప్రసిద్ధ క్షేత్రాల (తిరుపతి, భద్రాచలం, శ్రీశైలం, సింహాచలం, బాసర) గురించి తెలుపుతూ సవరాంజ పంచశతిని రచించారు.
-మానవులంతా మనవాళ్లే అనే నవల రచించారు.
-రైతు బిడ్డ (బుర్రకథా సంపుటి)
-మణిమాల (దేశభక్తి, దైవభక్తి, సంఘ సంస్కరణ, పల్లెజన వాతావరణం కనిపిస్తుంది)
-ఈయన బుద్ధ చరితం, ప్రజాసేవ, మనదే జయం, ఎవడు రాజు, చైనా యుద్ధం అనే బుర్ర కథలు రాశారు.

గోన బుద్ధారెడ్డి

శతాబ్ది: 13
తండ్రి: విరల రంగనాథుడు
బిరుదులు: కవి కల్ప తరువు, కవిలోక భోజుడు
రచన: రంగనాథ రామాయణం
-తన తండ్రి పేర రచన చేయడం వల్ల రంగనాథ రామాయణం అనే పేరు వచ్చింది.
-ఇది తెలుగులో తొలి రామాయణం.
-రంగనాథ రామాయణం ద్విపద కావ్యం
-రంగనాథ రామాయణంలో యుద్ధకాండ వరకు గోన బుద్ధారెడ్డి రాయగా, ఉత్తర భాగాన్ని ఆయన కుమారులు కాచవిభుడు, విఠలనాథుడు పూర్తిచేశారు.
-గోన బుద్ధారెడ్డి రంగనాథ రామాయణాన్ని రచించాడని బూదపూరు శాసనం (మహబూబ్ నగర్ జిల్లాలో ఉంది) తెలుపుతుంది.

పొట్లపల్లి రామారావు

కాలం: 1917-2001
జన్మస్థలం: ధర్మసాగర్ మండలం తాటికాయల గ్రామం
రచనలు: ఆత్మవేదన, మెరుపులు, చుక్కలు, మహత్కక్ష,జీవితం, జైలు
-పొట్లపల్లి రామారావు కవి మరణిస్తాడు, కావ్యం బతికి ఉంటుంది, కవి శరీరం, ఆత్మ అని పలికారు.
-వరంగల్లులో సత్యాగ్రహం చేసిన తొలికవి
-ఈయన కాళోజీ, వట్టికోట ఆళ్వారు స్వామి రచనల చేత ప్రభావితులయ్యారు.

సుద్దాల హన్మంతు

కాలం: 1910-85
జన్మస్థలం: నల్లగొండ జిల్లా, పాలడుగు గ్రామం
రచనలు: వీర తెలంగాణ, గొల్ల సుద్దులు, పల్లెటూరి పిల్లగాడా, రాజకీయ సాధువేషాలు
-ఈయన గొల్ల సుద్దులు, బుర్రకథలు, యక్షగానాల ద్వారా ప్రజలను చైతన్యవంతం చేశారు.

కొరవి గోపరాజు

కాలం: 15వ శతాబ్దం
ఆస్థానం: పల్లికొండ సంస్థానంలో ఆస్థాన పండితుడు
రచన: సింహాసన ద్వాత్రింశిక (12 అశ్వాసాల కథా కావ్యం)
అంకితం: హరిహర నాథుడు
-సింహాసన ద్వాత్రింశిక మొదట ఆంధ్రుల సాంఘిక జీవనాన్ని తెలుపుతుంది.
-ద్వాత్రింశిక అంటే 32 కథలు ఉన్నాయి.
-భోజుడు విక్రమార్కుని సింహాసనాన్ని అధిష్టించే సమయంలో 32 సాలభంజికలు చెప్పిన కథలు ఇందులో ఉన్నాయి. సాలభంజిక అంటే బొమ్మ

టి.క్రిష్ణమూర్తి యాదవ్

జన్మస్థలం: కరీంనగర్ జిల్లా
రచనలు: తొక్కుడుబండ, షబ్నం
-మొదటి రచన: తొక్కుడుబండ
-రెండో రచన: షబ్నం
-గ్రామీణ జీవితానుభవాలను, మధ్య తరగతి జీవన చిత్రణను తన కవిత్వంలో ప్రధానంగా కనిపిస్తాయి.
-సరళమైన నిరాడంబర శైలి ఈయన ప్రత్యేకత

ముద్దు రామకృష్ణయ్య

కాలం: 1907-85
జన్మస్థలం: కరీంనగర్ జిల్లా మంథని
-ఈయన 1957-58 మధ్యకాలంలో ఆసియా, అమెరికా, ఆస్ట్రేలియా, యూరప్ వంటి ఖండాల్లో అనేక దేశాల్లో పర్యటించి అక్కడి విద్యా విధానాన్ని అధ్యయనం చేశారు.
-భారతదేశ విద్యావిధానంలో ఎన్నో సంస్కరణలు తెచ్చారు.
-నిరక్షరాస్యత నిర్మూలనకు ఈచ్ వన్-టీచ్ వన్ ఉద్యమాన్ని జీవిత చరమాంకం వరకు కొనసాగించిన గొప్ప విద్యావేత్త.
-ఈయన రాసిన యాత్రా చరిత్ర నా ప్రథమ విదేశీయాత్ర

కృష్ణస్వామి ముదిరాజ్

-ఈయన దక్కన్ స్టార్ ఆంగ్ల వారపత్రికను స్థాపించారు.
-హైదరాబాద్ నగర మేయర్‌గా ఎన్నికై మాస్టర్ ప్లాన్ తయారు చేసిన కవి.
-హైదరాబాద్ నగరాన్ని ఛాయాచిత్రాలతో పిక్టోరియల్ హైదరాబాద్ అనే పుస్తకాన్ని రచించాడు.
-భాగ్యరెడ్డి వర్మతో కలిపి ఉర్దూలో హైదరాబాద్-కి- తీస్ సాలాసియాసి జాదు జహిద్ రాశాడు.

చేమకూర వేంకట కవి

కాలం: 17వ శతాబ్దం
జన్మస్థలం: ఖమ్మం జిల్లాలోని నేలకొండపల్లి గ్రామం.
రచనలు: సారంగధర చరిత్ర, విజయ విలాసం
-ప్రతిపద్య చమత్కారం గల కావ్యంగా విజయ విలాసాన్ని మలిచాడు.
-సారంగధర చరిత్రను పద్య కావ్యంగా రాసిన వారిలో మొదటివాడు.
-విజయ విలాస కృతికర్త రఘునాథ నాయకుడు.

సామల సదాశివ

కాలం: 1928- 2012
జన్మస్థలం: ఆదిలాబాద్ జిల్లా తెనుగుపల్లె
రచనలు: ఉర్దూ సాహిత్య చరిత్ర, అమ్జద్ రుబాయిలు, సాంబశివ శతకం, స్వరలయలు, మలయమారుతాలు, సంగీత శిఖరాలు, నిరీక్షణ, ఉర్దూ కవితా సామగ్రి
స్వీయచరిత్ర: యాది
-అమ్జద్‌రుబాయిలకు 1964లో రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు లభించింది.
-స్వరలయలు పుస్తకానికి 2011లో కేంద్ర సాహిత్ర అకాడమీ అవార్డు లభించింది.

వేముగంటి నరసింహాచార్యులు

కాలం: 1930- 2005
జన్మస్థలం: మెదక్ జిల్లా సిద్దిపేట
బిరుదులు: కవి కోకిల, విద్వత్ కవి, కావ్య కళానిధి
రచనలు: తిక్కన, రామదాసు (పద్యకావ్యాలు), మంజీర నాదాలు (గేయ కావ్యం), వివేక విజయం (కావ్యఖండిక)
-అమరజీవి, బాపూజీ, కవితాంజలి, ఆంధ్రవిష్ణువు, కాంతి వైజయంతి

సురవరం ప్రతాపరెడ్డి

కాలం: 1896- 1953
జన్మస్థలం: మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా ఇటిక్యాలపాడు గ్రామం.
కలం పేర్లు: సంగ్రామ సింహ, భావకవి రామమూర్తి, విశ్వామిత్ర, చిత్రసప్త, అమృత కలశి, జంగం బసవయ్య
-చీకటిలో దివ్వె. అతడు ఆకాశంలో అరుణుడతడు అతడాంధ్రుల హృదయాంతరాన దాగిన మహాదాశయమ్మ అని సురవరం వారిని దాశరథి కీర్తించాడు.
-నడిపిన పత్రిక: గోల్కొండ
-రచనలు: శుద్ధాంత కాంత(నవల), ఉచ్చల విషాదము, భక్త తుకారాం (నాటకాలు), గ్రామ జన దర్పణం, గ్రంథాలయోద్యమం, సంఘోద్ధరణం(వ్యాసాలు), హైంధవ ధర్మవీరులు, ప్రతాపరెడ్డి కథలు, మొగలాయి కథలు, ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్ర.
-కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు పొందిన తొలి తెలుగు వ్యక్తి సురవరం.
-పరిశోధన గ్రంథాలు: రామాయణ విశేషాలు, హిందువుల పండుగలు, ఆంధ్రుల సాంఘిక చరిత్ర,