ఆస్ట్రోశాట్ ఉపగ్రహాన్ని ఏ రోజున ప్రయోగించారు?

రేడియేషన్ డోస్ మానిటర్
-ఇది బల్గేరియా దేశపు పరికరం.
-చంద్రుడి చుట్టూ రేడియేషన్ వాతావరణాన్ని అధ్యయనం చేస్తుంది.
-సుమారు 386 కోట్ల వ్యయంతో కూడిన చంద్రయాన్ -1 ఉపగ్రహం తనకు అప్పగించిన విధులను 95 శాతం నిర్వర్తించింది.
-మొత్తం 312 రోజుల్లో 3400 సార్లు చంద్రుని చుట్టూ పరిభ్రమించి అత్యంత విలువైన సమాచారాన్ని సేకరించినట్లు ఇస్రో ప్రకటించింది.
-మిషన్ కాలపరిమితి రెండేండ్లు. కాగా, కక్ష్యలో అధిక రేడియేషన్ ప్రభావం, పవర్ సప్లయ్ యూనిట్లు దెబ్బతినడం వల్ల చంద్రయాన్-1, మిషన్ విఫలమైంది. తద్వారా 2009, ఆగస్టు 29న చంద్రయాన్‌తో సంబంధాలు తెగిపోయాయి.

చంద్రయాన్-1 విజయాలు
-2008, అక్టోబర్ 28న ప్రారంభమై దాదాపు 70,000కు పైగా ఫొటోలను టెర్రయిన్ మ్యాపింగ్ కెమెరా భూమికి పంపించింది. చంద్రునిపై అపోలో-15 (అమెరికా) దిగిన ప్రదేశాన్ని కూడా గుర్తించింది.
-మూన్ మినరాలజీ మ్యాపర్ సేకరించిన సమాచారం ద్వారా, మాగ్మా దషన్ సిద్ధాంతం ద్వారా చంద్రుని ఆవిర్భావం గురించి సమాచారం సేకరించారు.
-చంద్రయాన్-1 మరో పేలోడ్ ఇమేజింగ్ ఎక్స్‌రే స్పెక్టోమీటర్ సాయంతో రెండు డజన్లకు మించిన సౌరమంటలను గుర్తించారు.
-M3 సేకరించిన సమాచారం ఆధారంగా, సిలికేట్ ఆధారాలను హైడ్రాక్సెల్ రూపంలో నీటి జాడలను కనుగొన్నారు.
-చంద్రుని ఉపరితల సంఘటనాన్ని అధ్యయనం చేసే సబ్ Kev ఆటం రిఫ్లెక్టింగ్ అనలైజర్ వల్ల, చంద్రుని బలహీన గురుత్వాకర్షణ వల్ల ప్రతి ఐదు హైడ్రోజన్ పరమాణువుల్లో ఒకటి సుమారు 200 కి.మీ./సెకన్ వేగం తో అంతరిక్షంలోకి వెదజల్లబడతాయని గుర్తించారు.

ఘనతలు
-అమెరికన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఏరోనాటిక్స్ అండ్ ఆస్ట్రోనాటిక్స్ (ఏఐఏఏఏ) వారి ఆన్యువల్ స్పేస్-2009 అవార్డును చంద్రయాన్-1 గుర్తించింది.
-నేషనల్ స్పేస్ సొసైటీ (అమెరికా) సైన్స్, ఇంజినీరింగ్ విభాగంలో స్పేస్ పయనీర్ అవార్డు-2009ని ఇస్రో గెల్చుకుంది.
-ఇంటర్నేషనల్ లూనార్ ఎక్స్‌ప్లోరేషన్ వర్కింగ్ గ్రూప్ బహూకరించే ఇంటర్నేషనల్ కో-ఆపరేషన్ అవార్డును 2008కి గాను చంద్రయాన్-1 గెల్చుకుంది.

మంగళ్‌యాన్
-ఇది భారత్‌కు మొదటి ఇంటర్‌ప్లానెటరీ మిషన్.
-మంగళయాన్ కార్యక్రమాన్ని 2013, నవంబర్ 5 పీఎస్‌ఎల్వీ-సీ 25 ద్వారా ప్రయోగించారు.
-మంగళ్‌యాన్‌ను అంగారక కక్ష్యలోకి చేర్చడానికి ముం దుగా దాన్ని భూ అనువర్తిత కక్ష్య (జియో సింక్రనస్ ఆర్బిట్)లోకి చేర్చారు.
-2013, నవంబర్ 5న భూమికి చేరువగా అంగారకుడు ఉండటంతో తక్కువ ఖర్చు, శ్రమతో మొదటి ప్రయత్నంలోనే భారత్ అరుణగ్రహ యాత్రను విజయవం తం చేసిన మొదటి దేశంగా ఆవిర్భవించింది.
-అంగారకయాత్రను చేపట్టిన 4వ దేశం భారత్ (అమెరికా, రష్యా, యూరోపియన్ స్పేస్ ఏజెన్సీ)
-తక్కువ ఇంధనంతోనే మంగళ్‌యాన్‌ను అంగారక కక్ష్యలోకి చేర్చడానికిగాను హ్యూమన్ ట్రాన్స్‌ఫర్ ఆర్బిట్ లేదా కనిష్ట శక్తి బదిలీ కక్ష్య అనే పరిజ్ఞానాన్ని ఇస్రో అవలంబించింది.
-2013, నవంబర్ 30 హీలియో సెంట్రిక్ ఆర్బిట్‌లోకి ప్రవేశించిన మామ్.. 2014, సెప్టెంబర్ 24న అంగారకుని కక్ష్యలోకి ప్రవేశించింది.
-బెంగళూరు ఇస్రో టెలిమెట్రీ, ట్రాకింగ్ అండ్ కమాండ్ నెట్‌వర్క్, ఇండియన్ డీప్ స్పేస్ నెట్‌వర్క్ (బ్సేలాలు)లు అంగారక యాత్రను పర్యవేక్షించాయి.
-ఈ ప్రయోగానికి రూ. 454 కోట్లు ఖర్చయ్యాయి.

మంగళ్‌యాన్ ప్రధాన ఉద్దేశం
-భూ కేంద్రక కక్ష్యల నుంచి సూర్యకేంద్రక కక్ష్యలకు తదుపరి అంగారక కక్ష్యల్లోకి స్పేస్ క్రాఫ్ట్‌లను ప్రవేశపెట్టడానికి అవసరమైన పరిజ్ఞానాన్ని స్వదేశీయంగా అభివృద్ధిచేశారు.
-పవర్, సమాచార ప్రసారం, థర్మల్, పేలోడ్ ఆపరేషన్లకు కావలసిన వ్యవస్థలను వృద్ధి పర్చడం.

లక్ష్యాలు
-అంగారక గ్రహ ఉపరితల లక్షణాలను క్షుణ్ణంగా అధ్యయనం చేయడం
-అంగారక గ్రహ వాతావరణంలోని మీథేన్, కార్బన్ డైఆక్సైడ్‌లను రిమోట్ సెన్సింగ్ పద్ధతుల ద్వారా అంచనావేయడం.
-అంగారకుడి ఉపరితల వాతావరణంపై సౌర పవనాలు, రేడియేషన్, బాహ్య అంతరిక్షంలోని పలాయన వేగాలకు సంబంధించిన అంశాల అధ్యయనం.
-అంగారకుని ఉపగ్రహాలైన ఫోబోస్, డిమోస్‌లను అధ్యయనం చేయడం, ఇతర ఆస్టరాయిడ్‌ల కక్ష్యలను పరిశీలించడం.
-అంగారకుని ఉపరితలంలోని ఖనిజాల సంఘటనాన్ని అధ్యయనం చేయడం.

ప్రధాన పేలోడ్‌లు
లైమన్ ఆల్ఫా ఫొటోమీటర్ (ఎల్‌ఏపీ)
-అంగారకుని బాహ్య వాతావరణంలో డ్యుటీరియం, హైడ్రోజన్‌ల లభ్యతను పరిశీలించడం, దానిద్వారా బాహ్య అంతరిక్షంలో నీటి నష్టాన్ని డ్యుటీరియం, హైడ్రోజన్‌ల నిష్పత్తిని గణించి అంచనావేయవచ్చు.

మీథేన్ సెన్సల్ ఫర్ మార్స్ (ఎంఎస్‌ఎం)
-అంగారకుని వాతావరణంలో మీథేన్ వాయువును, దాని మూలాలను అధ్యయనం చేస్తుంది.
మార్స్ ఎక్సోస్పెరిక్ న్యూట్రల్ కంపోటిషన్ అనలైజర్
-ఇది ద్రవ్యరాశి స్పెక్టోమెట్రీలో కణాల ద్రవ్యరాశిని అధ్యయనం చేసే పరికరం.

థర్మల్ ఇన్‌ఫ్రారెడ్ ఇమేజింగ్ స్పెక్టోమీటర్
-ఇది అంగారకుని ఉపరితల సంఘటనాన్ని, ఖనిజాలను అధ్యయనం చేస్తుంది.
-దీంతోపాటు వాతావరణంలోని కార్బన్ డైఆక్సైడ్‌ను, ఉష్ణ వికిరణాల ఉద్గారాన్ని అధ్యయనం చేస్తుంది.

మార్స్ కలర్ కెమెరా (ఎంసీసీ)
-ఇది ఇతర పేలోడ్‌లకు అవసరమైన సమాచారాన్ని అందిస్తుంది.
-అంగారకుని ఉపగ్రహాలైన ఫోబోస్, డియోస్‌లను పరిశీలిస్తుంది.
-ఇది మార్స్ ఉపరితల లక్షణాలు, సంఘటనాన్ని, వాతావరణాన్ని దుమ్ము తుఫాన్ల వంటి వాతావరణ కల్లోలాలను అధ్యయనం చేస్తుంది.
-2015, సెప్టెంబర్ 24న మార్స్ అట్లాస్‌ను ఇస్రో విడుదల చేసింది. ఇందులో మార్స్ చిత్రాలు, సమాచారాన్ని పొందుపర్చారు.
-నేషనల్ స్పేస్ సొసైటీ (అమెరికా) సైన్స్ అండ్ ఇంజినీరింగ్ విభాగంలో స్పేస్-పయోనల్ అవార్డు- 2015ను మంగళ్‌యాన్ పొందింది.
-అంగారక యాత్రను మొదటి ప్రయత్నంలోనే విజయవంతంగా పూర్తిచేసినందుకు ఈ అవార్డు లభించింది.
-దీంతో 2018-2020 మధ్య మంగళ్‌యాన్-2 ప్రయోగానికి ఇస్రో ప్రయత్నాలు చేస్తుంది.

ఆస్ట్రోశాట్
-ఇది పూర్తిస్థాయి ఖగోళ పరిశోధక ఉపగ్రహం.
-ఆస్ట్రోశాట్ ప్రయోగానికి ముందువరకు వేర్వేరు ఉపగ్రహాల్లో ఖగోళ అధ్యయన పరికరాలను అమర్చి పంపేవారు.
-2015, సెప్టెంబర్ 28న సతీష్ ధావన్ అంతరిక్ష కేంద్రం నుంచి దీన్ని ప్రయోగించారు.
-దీంతోపాటు లపాన్-2 (ఇండోనేషియా), ఎస్‌ఎల్‌ఎస్-14 (కెనడా), లేమూర్ 2, 3, 4, 5 (అమెరికా) ఉపగ్రహాలను వాటి నిర్దేశిత కక్ష్యల్లోకి చేర్చారు.
-దీంతో ఖగోళ అధ్యయనాలకు కృషిచేసిన అమెరికా, జపాన్, రష్యా, ఐరోపాల సరసన భారత్ చేరింది.
-ఆస్ట్రోశాట్ అనేది బహుళ తరంగదైర్ఘ్యాలు ఉన్న వికిరణాల సహాయంతో విశ్వం మూలాలు, గ్రహాలు, నక్షత్రాలు, నక్షత్ర మండలాలు, ఎక్స్‌రే పల్సర్లు, సూపర్ నోవాలు, శ్వేత మరుగుజ్జు నక్షత్రాలు, గెలాక్సీలోని కృష్ణబిలాలు, క్రియాశీల రేణువులను పరిశీలించి అధ్యయనం చేస్తుంది.
-ఉపగ్రహం బరువు 1,513 కిలోలు, జీవితకాలం ఐదేండ్లు, అయిన ఖర్చు రూ. 178 కోట్లు.
-పీఎస్‌ఎల్వీ నౌకకు ఇది 31వ ప్రయోగం కాగా విజయవంతమైన 30వ ప్రయోగం.
-ప్రయోగం ప్రారంభమైన 25 నిమిషాల 32 సెకన్ల కాలంలో ఆస్ట్రోశాట్ 650 కి.మీ. ఎత్తున్న సూర్యానువర్తన ధృవకక్ష్య (సన్ సింక్రనస్ పోలార్ ఆర్బిట్) లోకి ప్రవేశించింది.
-తదుపరి కక్ష్య పెంపు వాటి ఉపగ్రహ నియంత్రణ కార్యక్రమాలు హసన్‌లోని మాస్టర్ కంట్రోల్ ఫెసిలిటీ సెంటర్ చేపట్టింది.

ఆస్ట్రోశాట్‌లో ప్రధాన పేలోడ్లు
ఆల్ట్రా వయొలెట్ ఇమేజింగ్ టెలిస్కోప్
-దీన్ని ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఆస్ట్రోఫిజిక్స్ (బెంగళూరు), ఇంటర్ యూనివర్సిటీ సెంటర్ ఫర్ ఆస్ట్రానమీ, ఆస్ట్రోఫిజిక్స్ (పుణె)లు తయారు చేశాయి.
-దృశ్యకాంతి, అతి నీలలోహిత కిరణాల ఆధారంగా ఖగోళ అధ్యయనం చేస్తుంది.

లార్జ్ ఏరియా ఎక్స్‌రే ప్రపోర్షనల్ కౌంటర్
-దీన్ని టాటా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫండమెంటల్ రిసెర్చ్ (ముంబై), రామన్ రిసెర్చ్ ఏజెన్సీ (బెంగళూరు)లు సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేశాయి.
-ఎక్స్ కిరణాల సహాయంతో ఖగోళ పరిశోధనలు చేపడుతుంది.

సాఫ్ట్ ఎక్స్‌రే టెలిస్కోప్ (ఎస్‌ఎక్స్‌టీ)
-టాటా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫండమెంటల్ రిసెర్చ్ (ముంబై), యూనివర్సిటీ ఆఫ్ లీసెస్టర్ (బ్రిటన్), ఇస్రోలు రూపొందించాయి.
-0.3-8 కిలో ఎలక్ట్రాన్ ఓల్ట్ పరిధిలోని ఎక్స్ కిరణాల ఆధారంగా వాటిని ఉద్గారించే మూలాలను పరిశీలిస్తుంది.

కాడ్మియం జింక్ టెల్యూరైడ్ ఇమేజిల్
-దీన్ని టాటా ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫండమెంటల్ రిసెర్చ్, ఇంటర్ యూనివర్సిటీ సెంటర్ ఫర్ ఆస్ట్రానమీ, ఆస్ట్రోఫిజిక్స్‌లు రూపొందించాయి.
-ఇది 10-100 కేడబ్ల్యూ పరిధిలోని X-కిరణాలను పరిశీలిస్తుంది.

స్కానింగ్ స్కై మానిటర్ (ఎస్‌ఎస్‌ఎం)
-దీన్ని ఇస్రో, ఐయూసీ ఏయే (పుణె)లు సంయుక్తంగా వృద్ధి పర్చాయి.
-విశ్వ మూలాలను తెలుసుకునేందుకు, వాతావరణ అధ్యయనానికి విశ్వం నుంచి వెలువడే వికిరణాల ఆధారంగా ఈ పరికరాలు పరిశీలనలు చేసి అవసరమైన సమాచారాన్ని సేకరిస్తాయి.
-ఫలితంగా ఆస్ట్రోశాట్ మినీహబుల్‌గా ఖ్యాతి గాంచింది.

ఇస్రో భవిష్యత్ కార్యక్రమాలు
-రీయూజబుల్ లాంచ్ వెహికిల్ పరిజ్ఞానాన్ని అభివృద్ధి చేసే దిశగా ఇస్రో ప్రయత్నాలు ప్రారంభించింది.
-ఆర్‌ఎల్‌వీ పరిజ్ఞానం ద్వారా ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలోనికి ప్రవేశపెట్టిన వాహక నౌక తిరిగి స్పేస్‌క్రాఫ్ట్‌లా భూమిని చేరుతుంది.
-16 మీ. పొడవు, 12 టన్నుల బరువుగల ప్రొటోటైప్ వాహక నౌకను సతీష్‌ధావన్ అంతరిక్ష కేంద్రం నుంచి 2016, మే 23న ప్రయోగించారు.
-నౌక ల్యాండింగ్‌కు అవసరమైన రన్‌వేను ఏర్పాటు చేయకపోవడంతో దీన్ని ప్రస్తుతం సముద్రంలో ల్యాండింగ్ చేశారు.
-దీని విజయం ద్వారా భవిష్యత్ ఉపగ్రహ ప్రయోగాల వ్యయం గణనీయంగా తగ్గనుంది.
-మహాత్మాగాంధీ జాతీయ ఉపాధి హామీ పథకం (ఎంజీఎన్‌ఆర్‌ఈజీఎస్- 2009 అక్టోబర్)- ఈ పథకంలో భాగంగా ప్రజలకు ఏడాదిలో కనీసం 100 రోజులు పని కల్పించాలి. అయితే 2011లో 100 రోజులు పనిచేసిన వారికి మరో 25 రోజులు పని కల్పించాలని ఉమ్మడి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. దీనికి 90:10 నిష్పత్తిలో కేంద్ర రాష్ట్రప్రభుత్వాలు నిధులు కేటాయించాలి. ఈ పథకాన్ని గతంలో ఉన్న ఎన్‌ఆర్‌ఈజీఎస్, ఎంఎన్‌ఆర్‌ఈజీఎస్‌లను కలిపి రూపొందించారు.
గమనిక: ప్రస్తుతం దేశంలోని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఎంజీఎన్‌ఆర్‌ఈజీఎస్ మాత్రమే అమలవుతన్నది.