వెలుగుజిలుగుల తెలంగాణ

 విద్యుచ్ఛక్తి

– దేశంలో మొదటి విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని నిర్మించిన ప్రదేశం – డార్జిలింగ్ (1899)
– దేశంలో మొదట విద్యుదీకరణ జరిగిన నగరం – కోల్‌కతా (1899)
– దేశంలో మొదటి భారీ విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని నిర్మించిన ప్రదేశం – శివసముద్రం (కర్ణాటక, 1902)
– స్థాపన విద్యుత్ ఉత్పత్తి సామర్థ్యం – 4.5 మెగావాట్లు
– ప్రపంచంలో విద్యుత్‌ను ఉత్పత్తి చేసిన మొదటి దేశం – అమెరికా

విద్యుత్ గణన

– ప్రపంచంలో, ఇండియాలో, తెలంగాణలో అత్యధికంగా ఉత్పత్తయ్యే, వినియోగించే విద్యుత్ – థర్మల్ విద్యుత్
విద్యుత్ ఉత్పత్తి వరుసక్రమం థర్మల్ > జల విద్యుత్ > సౌరవిద్యుత్ > అణువిద్యుత్
గమనిక: దేశంలో అత్యధికంగా విద్యుత్‌ను ఉత్పత్తి చేసే రాష్ట్రం – – మహారాష్ట్ర

జలవిద్యుత్

– నీరు సహజ లేదా కృత్రిమ పద్ధతుల ద్వారా ప్రాజెక్టులు/ ఆనకట్టలు దాటినప్పుడు టర్బైన్లు తిప్పడం ద్వారా ఉత్పత్తి చేసే శక్తినే జలవిద్యుత్ శక్తి అంటారు.
– ఇది తరగని (పునరుత్పాదక) శక్తి వనరు.
– ఇది చౌకగా లభించే విద్యుత్.
– జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రాల జీవితకాలం ఎక్కువ.
– ఈ విద్యుత్ ఉత్పత్తికి ప్రధాన వనరు – నీరు
– తెలంగాణలోని మొత్తం జల విద్యుత్ సామర్థ్యం – 2,385 మె.వా.

తెలంగాణలోని ప్రధాన జల విద్యుత్ కేంద్రాలు

1. శ్రీశైలం ఎడమగట్టు జల విద్యుత్ కేంద్రం
– కృష్ణానదిపై నిర్మించారు.
– స్థాపన – 1960-1980.
– స్థాపించిన ప్రదేశం – నాగర్‌కర్నూలు (టీఎస్) – కర్నూలు (ఏపీ) సరిహద్దు
– సామర్థ్యం – 900 మె.వా. (6X150 = 900 మె.వా.)
– ఇది రాష్ట్రంలో అధిక జలవిద్యుత్‌ను ఉత్పత్తిచేసే కేంద్రం

2. నాగార్జునసాగర్ జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– ఉత్పత్తి ప్రారంభం – 1978
– స్థాపించిన ప్రదేశం – నందికొండ, నల్లగొండ
– సామర్థ్యం – 815.6 మె.వా. (మొత్తం 8 యూనిట్లు)
– ఇది తెలంగాణలో ప్రధాన జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రం
– ఈ బహుళార్థ సార్ధక ప్రాజెక్టును కృష్ణానదిపై నిర్మించారు.

3. దిగువ (లోయర్) జూరాల జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– కృష్ణా నదిపై నిర్మాణం.
– స్థాపన – 2008 (నిర్మాణంలో ఉంది)
– స్థాపించిన ప్రదేశం – ఆత్మకూరు (వనపర్తి మండలం)
– సామర్థ్యం- 240 మె.వా. (6X40 మె.వా. = 240 మె.వా.)

4. పులిచింతల జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– కృష్ణానదిపై నిర్మాణం.
– ప్రదేశం – నెమలిపురి, సూర్యాపేట
– సామర్థ్యం – 120 మె.వా.

5. శ్రీరాంసాగర్ (పోచంపాడు) జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– గోదావరి నదిపై నిర్మించారు.
– స్థాపన – 1963, జూలై
– స్థాపించిన ప్రదేశం – పోచంపాడు, (మెండోర మండలం), నిజామాబాద్
– సామర్థ్యం – 36 మె.వా.

6. సింగూరు జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– మంజీర నదిపై నిర్మాణం.
– స్థాపన – 1978
– స్థాపించిన ప్రదేశం – సింగూరు, సంగారెడ్డి
– సామర్థ్యం – 15 మె.వా.

 

7. నిజాంసాగర్ జలవిద్యుత్ కేంద్రం (మంజీర నది)
– స్థాపన – 1923
– స్థాపించిన ప్రదేశం – అచ్చంపేట (నిజాంసాగర్ మండలం), కామారెడ్డి
– సామర్థ్యం – 10 మె.వా.

8. ప్రియదర్శిని జూరాల జలవిద్యుత్ కేంద్రం (కృష్ణా నది)
– స్థాపన – 1995
– స్థాపించిన ప్రదేశం – రేవులపల్లి (జోగుళాంబ గద్వాల)
– సామర్థ్యం – 234 మె.వా.

9. పుట్టంగండి జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– ప్రదేశం – నల్లగొండ
– సామర్థ్యం – 72 మె.వా. (4X18 = 72 మె.వా.)

10. నాగార్జున సాగర్ ఎడమగట్టు కాలువ జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– కృష్ణా నదిపై నిర్మాణం
– స్థాపించిన ప్రదేశం – నల్లగొండ
– సామర్థ్యం – 60 మె.వా.

11. పెద్దపల్లి మినీ జలవిద్యుత్ కేంద్రం

– గోదావరి నదిపై నిర్మాణం.
– స్థాపించిన ప్రదేశం – కాకతీయ కాలువపై, పెద్దపల్లి
– సామర్థ్యం – 9.16 మె.వా.

12. పాలేరు మినీ జలవిద్యుత్ కేంద్రం
– పాలేరు నదిపై నిర్మాణం.
– స్థాపించిన ప్రదేశం – ఖమ్మం
– సామర్థ్యం – 2 మె.వా.

సోలార్ విద్యుత్ (సౌరవిద్యుత్)
– సూర్యుడి నుంచి వచ్చే కాంతిశక్తి ద్వారా సోలార్ పలకలను ఉపయోగించి తయారుచేసే (ఉత్పత్తి చేసే) విద్యుత్‌ను సోలార్ విద్యుత్ అంటారు.
– ఇది తరగని (పునరుత్పాదక) శక్తి వనరు.
– సోలార్ శక్తికి ప్రధాన వనరు – సూర్యుడు
– ఇది సాంప్రదాయేతర, కాలుష్య కారకం కాని శక్తివనరు.
గమనిక: తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం 5000 మె.వా. సౌర విద్యుత్ సామర్థ్యం లక్ష్యంగా తెలంగాణ సౌరవిద్యుత్ విధానం – 2015ను ప్రకటించింది.
– 2015, మే 18న ఈ విధానాన్ని ప్రకటించారు.
– ఈ విధానం ద్వారా తెలంగాణలో సౌరవిద్యుత్ ప్రాజెక్టులు, సోలార్ పార్కుల ఏర్పాటుకు ముందుకు వచ్చే సంస్థలకు సింగిల్ విండో విధానంలో సత్వర అనుమతులు ఇస్తున్నారు.
– తెలంగాణలో 20.41 గి.వా. (గిగావాట్ల) సౌర విద్యుత్ సామర్థ్యం ఉందని అంచనా వేశారు.
గమనిక: దేశంలో సౌరవిద్యుత్ ఉత్పత్తిలో తెలంగాణది మొదటి స్థానం.
– ప్రస్తుతం రోజూ గరిష్ఠంగా 2,357 మె.వా. ఉత్పత్తి చేస్తున్నారు.
– 2018, జనవరి నాటికి 3,400 మె.వా.ల సౌరవిద్యుత్ ఉత్పత్తి చేశారు.
– తెలంగాణలో తొలి సౌరవిద్యుత్ కేంద్రం – జూరాల సోలార్ విద్యుత్ కేంద్రం (జోగుళాంబ గద్వాల)
– స్థాపిత సామర్థ్యం- 1మె.వా. (2011లో) (PhotoVoltaic Plant) నడిపే సంస్థ – TSGENCO
ntpl-solar-power-plant1

థర్మల్ విద్యుత్

– బొగ్గు, నీటి ఆవిరి, ముడిచమురు ఆధారంగా ఉత్పత్తి చేసే విద్యుత్‌ను థర్మల్ విద్యుత్ అంటారు.
– తెలంగాణలో థర్మల్ విద్యుత్ ఉత్పాదన – 6,682.5 మెగావాట్లు
– రాష్ట్రంలో లభించే ఒకే ఒక శిలాజ ఇంధనం- బొగ్గు
రాష్ట్రంలోని ప్రధాన థర్మల్ పవర్ స్టేషన్లు హుస్సేన్‌సాగర్ థర్మల్ పవర్ స్టేషన్
– దీన్ని హుస్సేన్‌సాగర్ ఒడ్డున 1920లో అప్పటి నిజాం నవాబు మీర్ ఉస్మాన్‌అలీఖాన్ ప్రారంభించారు.
– ఇది రాష్ట్రంలో మొదటి థర్మల్ పవర్‌స్టేషన్
– దీన్ని 1992లో మూసివేశారు.
గమనిక: దీని స్థానంలో ప్రస్తుతం ప్రసాద్ ఐమాక్స్, ఎన్టీఆర్ గార్డెన్స్ ఉన్నాయి.

2. కొత్తగూడెం థర్మల్ పవర్ స్టేషన్ (కేటీపీఎస్)
– 1966లో స్థాపించారు.
– స్థాపించిన ప్రదేశం- పాల్వంచ, భద్రాద్రి కొత్తగూడెం సామర్థ్యం
– కేటీపీఎస్ – ఎ – (4 X 60 = 240 మె.వా.)
– కేటీపీఎస్ – బి, సి – (2 X 240 మె.వా. = 480 మె.వా.)
– కేటీపీఎస్ – V – (2 X 500 = 1000 మె.వా.)
– కేటీపీఎస్ – VI – (1 X 500 = 500 మె.వా.)మొత్తం = 2220 మె.వా.

3. రామగుండం బి – థర్మల్ పవర్ స్టేషన్
– 1971లో స్థాపించారు.
– స్థాపించిన ప్రదేశం – రామగుండం (పెద్దపల్లి)
– సామర్థ్యం – 62.50 మె.వా.

4. జాతీయ థర్మల్ పవర్ కార్పొరేషన్ (ఎన్టీపీసీ)
– ఈ ప్రాజెక్టును 1983 స్థాపించారు.
– స్థాపించిన ప్రదేశం – రామగుండం (పెద్దపల్లి)
– సామర్థ్యం – 2600 మె.వా.
గమనిక: ఇది ప్రపంచంలో అతిపెద్ద ప్రభుత్వ విద్యుత్ ఉత్పత్తి సంస్థ.

5. శంకర్‌పల్లి గ్యాస్ ఆధారిత విద్యుత్ కేంద్రం
– దీన్ని 2002లో స్థాపించారు.
– ప్రస్తుతం ఈ విద్యుత్ కేంద్రాన్ని మూసివేశారు.

6. కాకతీయ థర్మల్ పవర్ కార్పొరేషన్ (కేటీపీసీ)- I
– 2009, ఫిబ్రవరిలో స్థాపించారు.
– స్థాపించిన ప్రదేశం – చెల్పూరు (ఘనపురం మండలం), జయశంకర్ భూపాలపల్లి
– సామర్థ్యం – 500 మె.వా.
– కాకతీయ థర్మల్ పవర్ కార్పొరేషన్ (కేటీపీసీ)- II
– స్థాపించిన ప్రదేశం – చెల్పూరు (ఘనపురం మండలం), జయశంకర్ భూపాలపల్లి
– సామర్థ్యం – 600 మె.వా.
కొత్తగా చేపట్టిన ప్రాజెక్టులు

1. యాదాద్రి థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రం (వైటీపీసీ) (రూరల్ ఎలక్ట్రిఫికేషన్ కార్పొరేషన్ (REC) ఆధ్వర్యంలో)
– ప్రారంభం- 2015, జూన్ 8
– స్థాపించిన ప్రదేశం – వీర్లపాలెం (దామరచర్ల మండలం), నల్లగొండ
– సామర్థ్యం – 400 మె.వా.ఎ – స్టేషన్ – 2 X 800 = 1600 మె.వా. బి – స్టేషన్ – 3 X 800 = 2400 మె.వా. మొత్తం సామర్థ్యం = 4000 మె.వా.

2. జైపూర్ థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రం (జేటీపీసీ)
– స్థాపించిన ప్రదేశం – పెగడపల్లి (జైపూర్ మండలం), మంచిర్యాల
– సామర్థ్యం- 1200 మె.వా. (2X600 = 1200 మె.వా.)

3. భద్రాద్రి థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రం (బీటీపీసీ)
– స్థాపించిన ప్రదేశం – రామానుజవరం (మణుగూరు మండలం), భద్రాద్రి కొత్తగూడెం
– బీహెచ్‌ఈఎల్ ఆధ్వర్యంలో నిర్మాణం

– సామర్థ్యం – 4X270 = 1080 మె.వా.

4. కొత్తగూడెం థర్మల్ పవర్ కార్పొరేషన్ (కేటీపీసీ)- VIII
– స్థాపించిన ప్రదేశం – భద్రాద్రి కొత్తగూడెం
– సామర్థ్యం – 800 మె.వా.