అడవులు

-ఒక ప్రాంతంలో సహజసిద్ధంగా అనేక రకాల వృక్షాలతో కూడుకున్న ప్రదేశాన్ని అడవి అంటారు.
-అడవులను ఇంగ్లిష్‌లో ఫారెస్ట్ (Forest) అంటారు. ఫారెస్ట్ అనేది లాటిన్ భాషాపదం అయిన ఫోరస్ అనే పదం నుంచి ఉద్భవించింది. ఫోరస్ అంటే గ్రామం వెలుపలి ప్రాంతం అని అర్థం.
-అడవులను గురించి అధ్యయనం చేసే శాస్ర్తాన్ని ఫారెస్టరీ అంటారు.
-1927లో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం అటవీ చట్టాన్ని చేసింది. స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తర్వాత 1952లో నూతన అటవీ విధానాన్ని రూపొందించారు. దీని ప్రకారం దేశ భౌగోళిక విస్తీర్ణంలో 33 శాతం అడవులు ఉండాలి.
-తెలంగాణ రాష్ట్ర ఫారెస్ట్ రిపోర్ట్ 2015-16 ప్రకారం రాష్ట్ర అటవీ విస్తీర్ణం 27,292 చ.కి.మీ. 2018-19 నివేదిక ప్రకారం ఇది 27,857 చ.కి.మీ.కు పెరిగింది.
-రాష్ట్ర విస్తీర్ణంలో మొత్తం అటవీ విస్తీర్ణ శాతం 24.35 శాతం
-దేశంలో అడవుల విస్తీర్ణం పరంగా తెలంగాణ 12వ స్థానంలో ఉంది.

-గ్రామీణ పేదరిక నిర్మూలనకు అడవులను ఆయుధంగా చేసుకోవడం (కలప సేకరణ, పండ్లు, పూలు, తేనె, గింజలు మొదలైనవి సేకరించి మార్కెట్‌లో విక్రయించడం)

కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి నేషనల్ పార్క్ దీన్ని 1998లో స్థాపించారు.
-విస్తీర్ణం 1.42 చ.కి.మీ.
-ఇది పక్షులకు ప్రసిద్ధి.
-ఇందులో పక్షిజాతుల సంఖ్య 140, మొక్కల జాతుల సంఖ్య 600.

మహావీర్ హరిణ వనస్థలి
-దీన్ని 1975లో రంగారెడ్డి జిల్లా వనస్థలీపురంలో స్థాపించారు.
-14.59 చ.కి.మీ విస్తరించి ఉన్న పార్కులో జింకలను సంరక్షిస్తున్నారు.

మృగవని జాతీయ పార్కు
-1994లో రంగారెడ్డి జిల్లా చిలుకూరు (చిలుకూరు రిజర్వ్ ఫారెస్ట్)లో స్థాపించారు.
-దీని విస్తీర్ణం 3.6 చ.కి.మీ.
-ఇక్కడ కుందేలు, అడవి పిల్లి, రక్త పింజర, పైథాన్ (కొండ చిలువ), అడవి పంది వంటి జంతువులను సంరక్షిస్తున్నారు.
-దీనికి సమీపంలో ఉస్మాన్ సాగర్, హిమాయత్ సాగర్ రిజర్వాయర్లు ఉన్నాయి.
-దీన్ని 1994లో వైల్డ్‌లైఫ్ అభయారణ్యంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రకటించింది.

దేశంలోని ముఖ్యమైన నేషనల్ పార్కులు
-దీని సరిహద్దును పార్లమెంటు నిర్ణయిస్తుంది.
-ఇక్కడ వేట, కలప సేకరణ, ప్రైవేటు కార్యకలాపాలు నిషిద్ధం.
-జంతువులను సహజంగా పరిరక్షిస్తారు.
-దేశంలో మొదటగా ఏర్పాటు చేసిన జాతీయ పార్కు హేలీ (1936). ప్రస్తుతం దీన్ని జిమ్ కార్బెట్ నేషనల్ పార్క్ అని పిలుస్తున్నారు.
-దేశంలో మొత్తం 110 జాతీయ పార్కులు ఉన్నాయి. వీటి వైశాల్యం 40,501 చ.కి.మీ.
అత్యధిక జాతీయ పార్కులు గల ప్రాంతాలు (రాష్ర్టాలు).. మధ్యప్రదేశ్, అండమాన్ నికోబార్ దీవులు

హిమాచల్‌ప్రదేశ్
-గ్రేట్ హిమాలయన్- దీన్ని యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ సంపదగా గుర్తించింది.
-ఇండర్ ఖిల్లా, ఖిర్‌గంగా, పిన్‌వ్యాలీ, సిమ్‌బాల్‌బారా నేషనల్ పార్కులు.

ఉత్తరాఖండ్
-వ్యాలీ ఆఫ్ ఫ్లవర్స్- దీన్ని ప్రపంచవారసత్వ సంపదగా యునెస్కో గుర్తించింది.
-నందాదేవి- ఇది వారసత్వ సంపదగా గుర్తింపు పొందింది.
-జిమ్‌కార్బెట్- దేశంలో మొదటి జాతీయ పార్కు. రామ్‌గంగా నదీ తీరంలో ఉన్న ఇది ఒక వేటగాని పేరుమీదుగా ఏర్పడింది. అంతరించి పోయే ప్రమాదంలో ఉన్న బెంగాల్ టైగర్‌ను ఇక్కడ సంరక్షిస్తున్నారు.
-రాజాజీ, గోవింద్ పాషూ విహార్, గంగోత్రి నేషనల్ పార్కులు.

ఉత్తరప్రదేశ్
-దుద్వా, చంద్రప్రభ, గోవిందపశువిహార్ జాతీయ పార్కులు

బీహార్
-వాల్మికీ, గౌతమబుద్ధ నేషనల్ పార్కులు.

జార్ఖండ్
-బెట్లా, హజారీబాగ్, ఫలమావు జాతీయ పార్కులు.

పశ్చిమబెంగాల్
-జల్దపార- ఖడ్గమృగాలకు ప్రసిద్ధి
-గోర్‌మారా- సాంబారు జింకలు, ఖడ్గమృగాలు, ఆసియా ఏనుగులకు ప్రసిద్ధి.
-సింగలీల, నియోరావ్యాలీ, సుందర్‌బన్ నేషనల్ పార్కులు.

అసోం
-మానస్ నేషనల్ పార్కు- ఇది యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ సంపదగా గుర్తింపు పొందింది.
-డిబ్రూ- సైకోవా కు ప్రసిద్ధి
-కజిరంగా- ప్రపంచ వారసత్వ సంపదగా గుర్తింపు పొందింది. దీన్ని 1905లో లార్డ్ కర్జన్ ఏర్పాటు చేశాడు. ఇది ఒంటి కొమ్ము ఖడ్గమృగాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ప్రపంచంలో అత్యధిక పులుల సాంద్రత గల ఈ నేషనల్‌పార్కు గుండా బ్రహ్మపుత్రా నది ప్రవహిస్తున్నది.
-నమేరి, ఓరాంగ్, గరంపానీ నేషనల్ పార్కులు రాష్ట్రంలో ఉన్నాయి.

మేఘాలయా
-నోక్రెక్- ఇది యునెస్కో వలర్డ్ బయోస్పియర్ రిజర్వ్‌గా గుర్తింపు పొందింది.
-బలపాక్రము- ఇక్కడ నీటిగుర్రం ప్రసిద్ధి.

మణిపూర్
-కైబుల్‌లంజావో- ఇది లోక్‌తక్ సరస్సులో భాగంగా ఉంది.
-దీంతోపాటు రాష్ట్రంలో సిరోహి, నాకుమ్ జాతీయ పార్కులు ఉన్నాయి.

మిజోరం
-రాష్ట్రంలో ముర్లేన్, పాన్ గుఫి బ్లూమౌంటేన్ నేషనల్ పార్కులు ఉన్నాయి.

నాగాలాండ్
-నాంటాంకీ నేషనల్ పార్క్.

సిక్కిం
-కాంగ్‌చాంద్ దైదా- ఇది మంచు చిరుతలకు ప్రసిద్ధి.

అరుణాచల్‌ప్రదేశ్
-నామ్‌దఫా, మౌలింగ్ నేషనల్‌పార్కులు.

త్రిపుర
-బైసన్ (రాజ్‌బారి), క్లౌడెడ్ (చిరుతకు ప్రసిద్ధి) నేషనల్ పార్కులు ఉన్నాయి.

అండమాన్ నికోబార్ దీవులు
-సౌత్‌బటన్ దీవి- దేశంలో అతిచిన్న జాతీయ పార్కు అయిన ఇది బ్లూవేల్‌కు ప్రసిద్ధి.
-సాడెల్‌పీక్, రాణి ఝాన్సీ మెరైన్, నార్త్ బటన్ దీవి, మౌంట్ హరియత్, మిడిల్ బటన్ దీవి, మహాత్మా గాంధీ మెరైన్, గాలాతియా, క్యాంప్‌బెల్ బే నేషనల్ పార్క్‌లు ఉన్నాయి.

మధ్యప్రదేశ్
-బాంధవ్‌ఘర్- ఇక్కడ 1336 స్థానిక విశిష్టత కలిగిన మొక్కలు (Species of endemic plants) ఉన్నాయి.
-కన్హా- ఈ పార్కు మధ్యగుండా బెట్వానది ప్రవహిస్తున్నది.
-కునో- ఏసియాటిక్ లయన్ రీఇంట్రడక్షన్ ప్రాజెక్ట్
-పన్నా- ఈ జాతీయ పార్కు గుండా తపతి నది ప్రవహిస్తున్నది.
-వీటితోపాటు మాధవ్, పెంచ్, సంజయ్, సాత్పురా, వాన్ విహార్ నేషనల్ పార్కులు ఉన్నాయి.

ఛత్తీస్‌గఢ్
-ఇంద్రావతి- ఆసియా అడవి దున్నలు, హైనాలకు ప్రసిద్ధి
-గురు గాసిదాస్ (సంజయ్) నేషనల్ పార్కు- జింకలకు ప్రసిద్ధి.
-కంజర్ ఘాటి నేషనల్ పార్కు.

ఒడిశా
-బిత్తర్ కానికా- ఇది రాకాసి ఉప్పునీటి మొసలికి ప్రసిద్ధి. ఈ జాతీయ పార్కు బ్రహ్మణి నదీతీరంలో ఉంది.
-సిమ్లిపాల్- పులులకు ప్రసిద్ధి.
-2018-19 ప్రకారం భారతదేశ అటవీ విస్తీర్ణం 7,08,273 చ.కి.మీ.
-దేశ మొత్తం విస్తీర్ణంలో అటవీ శాతం- 21.54 శాతం
-ప్రపంచంలో అడవుల విస్తీర్ణం పరంగా భారత్ 10వ స్థానంలో ఉంది.