Gurukula JL/DL Special | దేహానికి ఆకారం.. ఆధారం.. పటుత్వం
మానవ కండర అస్థి పంజ‌ర వ్యవస్థ
- ఉన్నత స్థాయి జంతువుల్లో అస్థిపంజర వ్యవస్థ అభివృద్ధి చెంది ఉంటుంది. ఇది శరీరానికి ఆధారాన్ని, ఆకారాన్ని ఇస్తుంది. ఇందులో ఎముకలు, కీళ్లు ఉంటాయి. కీళ్లు ఎముకలను ఒకదానికొకటి కలపడానికి తోడ్పడతాయి. మానవుడిలో పూర్తిస్థాయిలో వృద్ధి చెందిన అస్థిపంజర వ్యవస్థ ఉంటుంది. ఈ నేపథ్యంలో మానవ అస్థిపంజర వ్యవస్థ గురించి విపులంగా తెలుసుకుందాం..
- అస్థిపంజరం రెండు విధాలుగా ఉంటుంది. అవి.. బాహ్య అస్థిపంజరం, అంతర అస్థిపంజరం.
- ఇది దృఢమైన, రక్షణనిచ్చే బయటి నిర్జీవ పొర.
ఉదా: నత్తలు, ఆల్చిప్ప, ప్రవాళాల కర్పరం, కీటకాల స్లీరైట్లు, సకశేరుకాల వెంట్రుకలు, గోర్లు, కొమ్ములు, ఈకలు, చేపల పొలుసులు, కోడిగుడ్డు పెంకు. - ఇది శరీరం లోపల ఉండి దేహానికి నిర్దిష్ట ఆకారాన్ని, యాంత్రిక ఆధారాన్ని ఇస్తుంది.
ఉదా: అస్థి (ఎముకలు), మృదులాస్థి (చెవి డొప్ప, ముక్కుకొన, కొండ నాలుక, వాయునాళంలోని C ఆకారపు నిర్మాణాలు)
నోట్‌: మృదులాస్థి అధ్యయనాన్ని కాండ్రాలజీ అంటారు. మృదులాస్థిలో ఉండే ప్రొటీన్‌ కాండ్రిన్‌ - మానవ అస్థిపంజరం మూడు భాగాలుగా విభజించి ఉంటుంది. అవి ఎముకలు, కండరాలు, కీళ్లు.
- ఎముకల గురించి అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం- ఆస్టియాలజీ
- ఎముకల్లో ఉండే కణాలు- ఆస్టియోసైట్స్‌
- ఎముకల్లో ఉండే ప్రొటీన్‌- అస్సిన్‌
- ఎముకలు కాల్షియం, ఫాస్ఫరస్‌తో నిర్మితమవుతాయి.
- కాల్షియం ఎముకకు గట్టిదనాన్నిస్తుంది.
- ఫాస్ఫరస్‌ ఎముకకు మండే స్వభావాన్ని కలిగిస్తుంది.
- మానవుడి శరీరంలో ఉండే అతిపెద్ద ఎముక/అతిపొడవైన ఎముక- ఫీమర్‌ (తొడ ఎముక)
- మానవుడి శరీరంలో ఉండే అతిచిన్న ఎముక- చెవిలోని స్టేపిస్‌ (కర్ణాంతరాస్థి)
- మానవుడి శరీరంలో ఉండే అతి మెత్తని ఎముక- మృదులాస్థి
- మానవుడిలో ఉండే అతి గట్టి ఎముక- కింది దవడ ఎముక
- మానవ శరీరంలో ఎముక కంటే గట్టి పదార్థం- ఎనామిల్‌
- సాధారణ మానవుడి శరీరంలో ఉండే మొత్తం ఎముకల సంఖ్య- 206
- అప్పుడే పుట్టిన పిల్లల్లో ఉండే మొత్తం ఎముకల సంఖ్య- 300
- అస్థిపంజరాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించవచ్చు. అవి అక్షాస్థిపంజరం, అనుబంధాస్థి పంజరం.
శ్రోణి మేఖల: ఇందులో రెండు భాగాలుంటాయి. అవి జత్రుక-2, రెక్క ఎముక-2. జత్రుక, రెక్క ఎముకలను కలిపి ‘భుజాస్థులు’ అని అంటారు.
ఉరో మేఖల: ఈభాగం పొట్ట కింద ఉంటుంది. ఇది కటీ వలయంతో నిర్మితమై ఉంటుంది. ఇందులో ఉండే ఎముకల సంఖ్య-2. - ఎముకల పెరుగుదలకు తోడ్పడే విటమిన్‌- డి విటమిన్‌
- ఎముకల మధ్యలో ‘అస్థి మజ్జ’ ఉంటుంది. ఇది ఎర్ర రక్తకణాల ఉత్పత్తిలో
పాల్గొంటుంది. - పక్షుల రెక్క ఎముకల మధ్యలో అస్థి మజ్జ ఉండదు. అవి గాలితో నిండి ఉంటాయి. వీటిని వాతిలాస్థులు అంటారు. ఇవి పక్షులు ఎగరడానికి సహాయపడతాయి.
- రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఎముకలు లిగమెంట్‌ అనే పట్టీల సహాయంతో అతికే ప్రదేశాన్ని కీలు అంటారు. ఒక ఎముకను మరొక ఎముకను కలుపుతూ ఉండే నిర్మాణాన్ని కీలు అంటారు.
- కీళ్ల గురించి అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం-
ఆర్థ్రాలజీ - కీళ్లకు సంబంధించిన చికిత్స- ఆర్థరైటిస్‌
- మానవ శరీరంలో ఉండే కీళ్ల సంఖ్య- 230
- కీళ్లు రెండు రకాలు అవి. కదలని కీళ్లు,
కదిలే కీళ్లు.
కదలని కీళ్లు: ఇవి పుర్రెలో ఉంటాయి. కదలని కీళ్లలో కదిలే కీలుగా ‘కింది దవడ ఎముక’ను పేర్కొంటారు.
కదిలే కీళ్లు: వీటిని తిరిగి నాలుగు రకాలుగా విభజించారు. - బంతిగిన్నె కీలు- ఇది భుజంలో ఉంటుంది.
- మడతబందు కీలు- ఇది మోచేయి, మోకాలులో ఉంటుంది.
- కీలు- ఇది మెడ భాగంలో ఉంటుంది.
- జారుడు కీలు- ఇది మణికట్టు, వెన్నుపూసల్లో ఉంటుంది.
- సున్నిత శరీరావయవాలకు రక్షణ కల్పిస్తుంది.
- శరీరానికి ఆకారం, నిర్మాణం, ఆధారాన్నిస్తుంది.
- శరీర కదలికలు, చలనానికి తోడ్పడుతుంది.
- మూలకాలు, కొవ్వు నిల్వకు సహాయపడుతుంది.
- ఎర్ర రక్తకణాలు, తెల్ల రక్తకణాల ఉత్పత్తి.
- అస్థిమజ్జలోని ఎరిత్రోపాయిటిన్‌ అనే ప్రొటీన్‌ వల్ల రక్తం ఉత్పత్తి జరుగుతుంది.
ఆస్టియోపోరోసిస్‌: ఇది వయస్సు మీరిన వారిలో ఎముకల సాంద్రత తగ్గడం వల్ల కలిగే రుగ్మత. - దీని వల్ల ఎముకలు కాల్షియాన్ని అధికంగా కోల్పోయి గుల్లబారి, పెళుసుగా మారి విరుగుతాయి.
ఆస్టియో మలేషియా: పెద్దవారిలో విటమిన్‌-డి లోపం వల్ల ఎముకల్లో కాల్షియం, ఫాస్ఫరస్‌ లోపించి ఈ వ్యాధి వస్తుంది.
ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్‌: కీళ్ల మధ్య మృదులాస్థి క్షీణించడం, సైనోవియల్‌ ద్రవం స్రవించడం ఆగిపోవడం వల్ల నొప్పి వస్తుంది.
ఆర్థరైటిస్‌: కీళ్లలో వాపు ఏర్పడటం. దీనికి విరుగుడుగా తేనెటీగల విషాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
రుమటాయిడ్‌ ఆర్థరైటిస్‌: ఇది ఆటో ఇమ్యూన్‌ డిసీజ్‌. భరించలేని కీళ్లనొప్పి వస్తుంది.
రికెట్స్‌ (ఎముకలు విరగడం): చిన్నపిల్లల్లో విటమిన్‌-డి, కాల్షియం లోపం వల్ల వస్తుంది. ఎముకలు పెలుసుబారడం, ఎముకల్లో రంధ్రాలు ఏర్పడి కుచించుకుపోవడం ఈ వ్యాధి లక్షణాలు. ఈ వ్యాధిని దొడ్డికాలు లేదా ముట్టి కాలు అంటారు. - గౌట్‌: కీళ్లలో యూరిక్‌ ఆమ్లం స్ఫటికాల రూపంలో సంచితం అయి కీళ్ల వాపు వస్తుంది.
కండరాలు
- ఎముకలకు అంటిపెట్టుకుని ఉండే కణజాల నిర్మాణాలను కండరాలు అంటారు.
- కండరాల గురించి అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం- మయాలజీ
- కండరాల్లో ఉండే ప్రొటీన్‌- మయోసిన్‌
- మానవ శరీరంలో ఉండే మొత్తం కండరాల సంఖ్య- 639
- శరీరంలోని అతిపెద్ద కండరం- గ్లూటియస్‌ మాక్సామస్‌ (తొడ భాగంలో ఉంటుంది)
- మానవ శరీరంలో ఉండే అతిచిన్న కండరం- స్టెపిడియస్‌ కండరం( చెవిలో ఉంటుంది)
- కండరాలు మూడు రకాలు అవి నియంత్రిత కండరాలు, అనియంత్రిత కండరాలు, హృదయ కండరాలు.
నియంత్రిత కండరాలు (రేఖిత కండరాలు): ఈ కండరాలు మన శరీరం ఆధీనంలో ఉంటాయి. ఇవి కాళ్లు, చేతుల్లో ఉంటాయి.
అనియంత్రిత కండరాలు (అరేఖిత కండరాలు): ఈ కండరాలు శరీరం నియంత్రణలో ఉండవు. ఇవి పేగులు, గర్భాశయం, మూత్రాశయం, కనురెప్పల్లో ఉంటాయి.
హృదయ కండరాలు: ఇవి హృదయంలోనే ఉంటాయి. ఇవి రక్తాన్ని పంపు చేయడంలో సహాయపడతాయి. ఈ కండరాలు నిర్మాణంలో నియంత్రిత కండరాలు, విధుల్లో అనియంత్రిత కండరాలను పోలి ఉంటాయి. - కండర సంకోచానికి ఉపయోగపడే మూలకాలు- పొటాషియం, కాల్షియం
- కండరాల గురించి వివరించే సిద్ధాంతం ైస్లెడింగ్‌ ఫిలమెంట్‌ సిద్ధాంతం.
- దీన్ని హక్సలే ప్రతిపాదించాడు.
- కండరాలకు వచ్చే క్యాన్సర్‌- సార్కోమా
- కండరాల్లో ఉండే వర్ణకం- మయోగ్లోబిన్‌
కండరాల అపస్థితులు
టెటాని: టెటాని అంటే పారాథార్మోన్‌ లోపం వల్ల ఎల్లప్పుడూ సంకోచం చెందడం. - దీని ఫలితంగా ఎముకలు కదలవు.
కండర గ్లాని: కండరాలు ఎల్లప్పుడు పనిచేయడం వల్ల దానికి సరైన ఆక్సిజన్‌ అందక అవాయు శ్వాసక్రియ జరుపుకొని లాక్టిక్‌ ఆమ్లం ఏర్పడటం వల్ల కండరాలు అలసటకు గురవుతాయి.
రిగర్‌ మోర్టిస్‌: జీవి చనిపోయిన తర్వాత దానిలో ATP ఉత్పత్తి కాకపోవడం వల్ల ఆక్టిన్‌, మయోసిన్‌ అనే కండరాల ప్రొటీన్స్‌ పనిచేయక శరీరం గట్టిగా మారుతుంది.
కాలేయం
- కాలేయం గురించిన అధ్యయనాన్ని హెపటాలజీ అంటారు.
- ఇది దేహంలోని అతిపెద్ద గ్రంథి. ప్రౌఢ మానవుడిలో దీని బరువు 1.2-1.5 కిలోలు ఉంటుంది.
- ఇది విభాజక పటలానికి కింద ఉదర కుహరంలో కుడివైపున ఉంటుంది.
- కాలేయంలో కాలేయ కణాలను కలిగి ఉన్న గ్లిస్సన్స్‌ గుళిక ఉంటుంది.
- కాలేయ కణాలు పైత్య రసాన్ని స్రవిస్తాయి. ఈ పైత్యరసం పిత్తాశయంలో నిల్వ ఉంటుంది.
- కాలేయం, క్లోమ గ్రంథుల నాళాలు ఐక్య కాలేయ క్లోమ నాళంగా చిన్న పేగు పై భాగమైన ఆంత్రమూలంలోకి తెరుచుకుంటుంది. ఇక్కడ ఒడ్డి సంవరణి ఉంటుంది.
- కాలేయం అనేక విధులను నిర్వహిస్తుంది.
- ఇది స్రవించే పైత్య రసంలో ఎంజైమ్‌లు ఉండవు. కానీ పైత్య రస లవణాలు, పైత్య రస వర్ణకాలు ఉంటాయి.
- కాలేయం కొలెస్టిరాల్‌, హెపారిన్‌, అల్బుమిన్‌లు, గ్లోబ్యులిన్‌లు, ఫైబ్రినోజన్‌, ప్రోత్రాంబిన్‌ల ఉత్పత్తికి తోడ్పడుతుంది.
- A, D, E, K, B12 విటమిన్‌లు, ఇనుము కాలేయంలో నిల్వ ఉంటాయి.
- కాలేయంలో ఆర్నిథిన్‌ వలయం ద్వారా యూరియా ఏర్పడుతుంది.
- కాలేయం ఆహారం ద్వారా పేగులోకి ప్రవేశించిన విష పదార్థాలను విష రహితంగా మారుస్తుంది.
- పిండ దశలో కాలేయం ప్లీహంతో పాటు రక్త కణోత్పాదక అంగంగా, ప్రౌఢ దశలో ఎర్రరక్త కణ విచ్ఛిత్తి అంగంగా పనిచేస్తుంది.
అక్షాస్థిపంజరం
దీనిలో 80 ఎముకలుంటాయి.
పుర్రె- 29
పక్కటెముకలు-24 (12 జతలు)
వెన్నుపూసలు- 26 (చిన్న పిల్లల్లో 33)
ఉరోస్థి ఎముక (వక్ష ఎముక)- 1
పుర్రెలో ఉండే ఎముకల సంఖ్య- 29
కపాలం-8 ముఖభాగం-14
చెవులు- 6 నాలుక కింద- 1
అనుబంధాస్థి పంజరం- 126
శ్రోణి మేఖల (భుజం)- 4
ఉరో మేఖల (కటీ వలయం)-2
పూర్వాంగపు ఎముకలు (రెండు చేతులు)- 60
చరమాంగపు ఎముకలు (రెండు కాళ్లు)- 60
పూర్వాంగపు ఎముకలు(60)
అంస ఫలకం-2
రత్ని-2
అరత్ని-2
మణిబంధాస్థులు-16
అరచేయి-10
అంగుళ్యాస్థులు-28
చరమాంగం ఎముకలు (60)
తొడ-2 మోకాలు-2
బహిర్జంగిక-2
అంతర్జంగిక-2
చీలమండలం-14
ప్రసాదాస్థికలు-10
అంగుళ్యాస్థులు-28
ఎముక పొడవు
ఫీమర్‌ 19.88 అంగుళాలు
టిబియా 16.94 అంగుళాలు
ఫిబ్యులా 15.94 అంగుళాలు
హ్యూమెరస్‌ 14.35 అంగుళాలు
అల్నా 11.10 అంగుళాలు
స్టేపిస్‌ అతిచిన్న ఎముక
