నక్సల్ ఉద్యమ పర్యవసానాలు

సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీ
-మజుందార్ మరణించిన తర్వాత సీపీఐ (ఎంఎల్)లో వచ్చిన చీలికల్లో ఘోష్ వర్గం మజుందార్ పంథాను విడిచిపెట్టారు. తక్షణ విజయం కంటే దీర్ఘకాలిక పోరాటానికే వీరు అధిక ప్రాధాన్యమిచ్చారు. దీంతో సునీత ఘోష్ నాయకత్వంలో సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీ ఏర్పడింది.
-ఈ సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీ సీపీఐ (ఎంఎల్)కు తామే నిజమైన వారసులమని ప్రకటించుకుంది.
-సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీ భారత విప్లవానికి మజుందార్ అందించిన సేవలను కొనియాడింది. కానీ ఆయన పంథా అజేయమైనదని అంగీకరించలేదు.
-1973లో మూడో కాంగ్రెస్‌లో మహదేవ ముఖర్జీ నాయకత్వంలోని సీపీఐ (ఎంఎల్) నిజమైన భారత కమ్యూనిస్టు (మార్క్సిస్టు-లెనినిస్టు) పార్టీ అని ప్రకటించుకున్నాడు.
-1973లో సునీత ఘోష్ సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీని ఏర్పాటు చేశాడు. ఇది 1974 ఫిబ్రవరిలో వ్యవస్థీకృత రూపాన్ని పొందింది. అయితే తొలి రోజుల్లో చాలా విషయాల్లో అందరి మధ్య ఏకాభిప్రాయం కుదరలేదు.
-మహదేవ ముఖర్జీ, సత్యనారాయణ సింగ్ వర్గాల్లో చేరని వారంతా సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీలో చేరారు.
-1971-76 మధ్య కాలంలో సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీ దళ చర్యలు (స్కాడ్ యాక్షన్స్) జరిగాయి.
-ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు చెందిన కొండపల్లి సీతారామయ్య అనుచరులు సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీని సమర్థించారు.
-ఈ దళ చర్యలు కేవలం తెలంగాణ ప్రాంతానికే పరిమితమయ్యాయి. దీనికి కొండపల్లి సీతారామయ్య, కేజీ సత్యమూర్తిలు నాయకత్వం వహించారు. అయితే వీరు దళం కార్యక్రమాలు మినహా మద్దతు సమకూర్చుకునే ప్రయత్నాలు ఏవీ చేయలేదు.
-ఆ కాలంలోనే సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీకి మేధావులు, రచయితలు, కళాకారుల నుంచి మద్దతు లభించింది.
-శ్రీకాకుళం ఉద్యమం దిగంబర కవులను, వరవరరావు లాంటి యువ కవులను, రచయితలను ఎందరినో ఆకర్షించింది. వీరంతా కలిసి విప్లవ రచయితల సంఘం (విరసం)గా వ్యవస్థీకృతమయ్యారు.

మావోయిస్టుల ఐక్యతకు కృషి
-1970-72 మధ్య ఎన్నికల్లో విజయంతో ప్రధాని ఇందిరా గాంధీ గరీబీ హఠావో నినాదాలతో దేశంలో గల మావోయిస్టు వర్గాలు చిన్న చిన్న గ్రూపులుగా విడిపోయాయి.
-1972-75 మధ్య కాలంలో వివిధ మావోయిస్టు వర్గాలను సమైక్యపరచడానికి చాలా కృషి జరిగింది. మొదట సత్యనారాయణ సింగ్ వర్గం ఐక్యతా ప్రయత్నాలను ప్రారంభించింది.
-దీంతో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని చండ్ర పుల్లారెడ్డి వర్గం, పైలా వాసుదేవరావు వర్గం ఏకమయ్యాయి.
-ఈ సమైక్యత వల్ల పార్టీకి అవసరమైన క్యాడర్, ధనం, వసతులు పుష్కలంగా లభించాయి.
-సత్యనారాయణసింగ్ వర్గం ప్రభుత్వ వ్యతిరేక వర్గాలన్నింటితో కలిసి పనిచేయాలని నిర్ణయించింది.
-జయప్రకాశ్ నారాయణ ఈ ఉద్యమానికి బహిరంగంగా మద్దతు కూడా తెలిపారు.
-అంతకు ముందు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ప్రత్యేక ఆంధ్రరాష్ట్ర నిర్మాణానికి జరిగిన ఉద్యమానికి చండ్ర పుల్లారెడ్డి వర్గం మద్దతు ప్రకటించింది.
-1972 తర్వాత సీపీఐ (ఎంఎల్) విద్యార్థి వర్గాల్లో అనుకూల విద్యార్థి సంఘాల నిర్మాణాన్ని చేపట్టింది. దీనికోసం ప్రగతిశీల ప్రజాస్వామ్య విద్యార్థి సంఘం (పీడీఎస్‌యూ) ను ఏర్పాటు చేసింది.
-1974లో పీడీఎస్‌యూ రాష్ట్రస్థాయి మొదటి సమావేశం జరిగింది.
-సత్యనారాయణ సింగ్ వర్గం తలపెట్టిన సమైక్యతా కృషిపట్ల కొంతమంది విముఖత వ్యక్తం చేశారు.
-చారు మజుందార్ మార్గాన్ని అనుసరించే వర్గాలు సమైక్య తా కృషి పట్ల ఆసక్తిని చూపించలేదు.
-దేశంలో అత్యవసర పరిస్థితి విధించడంతో అన్నివర్గాల్లో స్తబ్ధత ఏర్పడింది. దీన్ని మావోయిస్టు వర్గాలన్నీ విమర్శించాయి.

కొండపల్లి సీతారామయ్య వర్గం
-చారుమజుందార్ మరణించిన తర్వాత ఏర్పడిన సందిగ్ధ పరిస్థితుల్లో కొండపల్లి సీతారామయ్య సెంట్రల్ ఆర్గనైజింగ్ కమిటీకి దగ్గరైనప్పటికీ స్వతంత్ర విధానాన్ని అవలంభించారు.
-వర్గ శత్రు నిర్మూలన, ప్రజా ఉద్యమాల విషయంలో నిర్ధిష్టమైన సైద్ధాంతిక భావనలను ఏర్పర్చుకున్నారు.
-కొండపల్లి సీతారామయ్య వర్గం సీపీ రెడ్డి వర్గం కంటే తీవ్రవాద పద్ధతులను అనుసరించింది.
-వీరు శ్రీకాకుళం గిరిజనోద్యమంలో చేరినప్పటికీ ఆదిలాబాద్, తెలంగాణ జిల్లాల్లో మజుందార్ మార్గాన్ని అనుసరించారు. దీంతో ఆయనపై యువకుల్లో ఆకర్షణ పెరిగింది.
-అనుచరగణం పెరిగినకొద్ది కొండపల్లి సీతారామయ్య తన సైద్ధాంతిక భావాలకు నిర్ధిష్ట స్వరూపం ఇస్తూ, తనదైన ఒక ప్రత్యేక పంథాను రూపొందించుకున్నారు.

పీపుల్స్‌వార్
-1980 తొలినాళ్లలో భారత కమ్యూనిస్టు పార్టీ (పీపుల్స్ వార్) అవతరించింది.
-దేశమంతటా ప్రజా చైతన్యం ఒకే విధంగా లేదనే విషయా న్ని పీపుల్స్‌వార్ గుర్తించింది. అయితే దేశంలో విప్లవ పరిస్థితి మాత్రం ఏర్పడిందని భావించారు.
-అమలులో ఉన్న శాసనాలను ధిక్కరించి, ఆయుధాలను చేతపట్టి పోరాటానికి ప్రజలు సిద్ధమైనట్లు భావించారు.
-విశాల ప్రాంతం విమోచనం చెందే వరకు పోరాటాన్ని ఆపవలసిన అవసరం లేదన్నారు.
-సాయుధ పోరాటాన్ని వాయిదా వేయాలనడం రివిజనిజంగా పేర్కొన్నారు. ఇందుకు వ్యతిరేకమైన అభిప్రాయాలను వెలిబుచ్చినవారిని రివిజనిస్టులుగా ముద్రవేశారు.
-సీపీ రెడ్డి వర్గం సాయుధ పోరాటాన్ని సాధించాల్సిన ఒక పోరాటంగా భావిస్తే, పీపుల్స్‌వార్ మాత్రం ప్రజలు సాయు ధ పోరాటానికి సన్నద్దులై ఉన్నారని అనుకుంది.
-శ్రీకాకుళం సాయుధ తిరుగుబాటును అణచివేసిన తర్వాత కూడా సమైక్యాంధ్రప్రదేశ్‌లో హింసాయుత తిరుగుబాట్లు కొనసాగాయి.
-శ్రీకాకుళంలో బలంగా ఉన్న సాయుధ తిరుగుబాటు తర్వా త కాలంలో తెలంగాణ జిల్లాల్లో బలపడింది. ఈ తిరుగుబాట్లు ముఖ్యంగా తెలంగాణలోని ఆదిలాబాద్, వరంగల్, ఖమ్మం, కరీంనగర్, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాల్లోని ఏజెన్సీ ప్రాంతాల్లో చాలా వేగంగా విస్తరించాయి.
-ఆదిలాబాద్ జిల్లాలోని గిరిజనులు ముఖ్యంగా గోండులు విప్లవ సిద్ధాంతాలవైపు ఆకర్షితులయ్యారు. దీంతో మైదాన ప్రాంతం వారి నుంచి మోసపోతున్న గోండు గిరిజనులు సహజంగానే అన్యాయాన్ని ఎదిరించే మనస్తత్వం కలిగి ఉం డి నక్సల్స్ సాయుధ పోరాటంలో పాలుపంచుకున్నారు.
-ఈ సాయుధ తిరుగుబాటుకు (హింసాయుత సంఘటనలకు) ఆదిలాబాద్ జిల్లాలోని ఇంద్రవెల్లి, కరీంనగర్ జిల్లాలోని జగిత్యాల, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలోని అమ్రాబాద్ అటవీ ప్రాంతం ముఖ్య కేంద్రాలుగా మారాయి.
-1967లో నక్సల్బరీలో ప్రారంభమై 1968లో శ్రీకాకుళంకు పాకి ఉధృతంగా సాగిన జనతా ప్రజాస్వామిక విప్లవోద్యమాలు 1972 నాటికి తీవ్ర అణచివేతకు గురయ్యాయి.
-ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో కొంతకాలం రాష్ట్రపతి పాలన కూడా విధించారు. అనంతర కాలంలో దేశంలో ఎమర్జెన్సీ కూడా విధించారు.
-దేశవ్యాప్తంగా కార్మిక, రైతాంగ ఉద్యమాలు, మరోవైపు జయప్రకాష్ నారాయణ్ సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రోద్యమాలు చోటు చేసుకున్నాయి. అప్పుడు వెల్లువలా సాగిన జనతా ప్రజాతంత్ర ఉద్యమంలో తెలంగాణ ప్రాంతం అగ్రభాగంలో నిలిచింది.
-1969 ఉద్యమంలో ఎంతో క్రియాశీలక పాత్ర పోషించిన వరంగల్ రీజినల్ ఇంజినీరింగ్ కళాశాల (ఆర్‌ఈసీ), హైదరాబాద్‌లోని ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయ విద్యార్థులు నిరాశ, నిస్పృహలకు లోనయ్యారు. ఈ ఉద్యమంలో ఎంతోమంది ప్రాణాలు కోల్పోయినప్పటికీ తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పాటు కాలేదు. దీంతో ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించిన విద్యార్థులు నక్సల్బరీ వైపు పయనించారు. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయ విద్యార్థులు కూడా ఇందులో ఉన్నారు.
-1969 ఉద్యమంలో క్రియాశీలక పాత్ర పోషించిన వైద్య విద్యార్థుల సంఘం విద్యార్థి నాయకుడైన చిరంజీవి నక్సల్బరీ ఉద్యమంలో పాల్గొన్నాడు. 1978లో అనారోగ్య కారణాల వల్ల ఆయన నక్సల్బరీ ఉద్యమం నుంచి వైదొలిగి జనజీవన స్రవంతిలో కలిసిపోయాడు.
-పీపుల్స్‌వార్ పార్టీ అనంతర కాలంలో మావోయిస్టు పార్టీగా మారిన తర్వాత పార్టీ కేంద్ర నాయకత్వంలో క్రియాశీలక పాత్ర పోషించిన కిషన్‌జీ కూడా 1969 తెలంగాణ ఉద్యమంలో విద్యార్థి నాయకుడిగా పాల్గొన్నాడు.
-ఆయనతోపాటు మావోయిస్టు సెంట్రల్ కమిటీలో ముఖ్య సభ్యులుగా కొనసాగిన నల్లా ఆదిరెడ్డి, శ్యామ్‌లు కూడా తెలంగాణ ఉద్యమంలో పాల్గొన్న విద్యార్థి నాయకులే.
-తెలంగాణ ఉద్యమానికి సీపీఐ (ఎంఎల్), పీపుల్స్‌వార్, జనశక్తి, సీపీయూఎస్‌ఐలు మద్దతు ప్రకటించాయి.

వివిధ రూపాల్లో ప్రత్యేక రాష్ట్ర కాంక్ష సాక్షాత్కారం
-1969 తెలంగాణ ఉద్యమంలో పాల్గొన్న అనేక మంది విద్యార్థి నాయకులు తర్వాత కాలంలో నక్సల్బరీ ఉద్యమంలో పాలుపంచుకున్నారు.
-ఆ తర్వాత కాలంలో కేంద్రంలో జనతా ప్రభుత్వం, రాష్ట్రం లో ఎన్టీఆర్ ప్రభంజనం, తెలుగుదేశం ఆత్మగౌరవ నినాదం ప్రజల్లో కొంతమేరకు భ్రమలు రేపింది.
-1982లో ఎన్టీ రామారావు నక్సలైట్లే నిజమైన దేశభక్తులు అని నినాదమిచ్చాడు.
-కానీ, అనతికాలంలోనే ఎన్టీఆర్ నిజస్వరూపం, తెలంగాణ వ్యతిరేకత తెలుగుదేశం పతనానికి దారితీసింది.
-తెలుగుదేశం ప్రభుత్వం నియంతృత్వ పోకడలతో విప్లవోద్యమాలపై ఉక్కుపాదం మోపగా, విప్లవోద్యమాలు తీవ్రతరమయ్యాయి. మరోవైపు ప్రజాస్వామిక ఆకాంక్షగా తెలంగాణ ఉద్యమం వివిధ రూపాల్లో సాక్షాత్కరించింది.
-1988లో ఏర్పడిన తెలంగాణ ఇన్ఫర్మేషన్ సెంటర్ ఆధ్వర్యంలో తెలంగాణ జల వనరుల సంరక్షణ కోసం, పులిచింతల ప్రాజెక్టును ఎన్టీ రామారావు శంకుస్థాపన చేయకుండా అడ్డుకోవడం జరిగింది.
-1988లో మరోసారి తెలంగాణ స్టూడెంట్ ఉద్యమం ప్రారంభమై 1996 వరకు తీవ్రంగా కొనసాగింది. ఈ సమయంలోనే పులిచింతలను అడ్డుకోవడానికి మిలిటెంట్ ఉద్యమాలు చోటు చేసుకున్నాయి.
-1996 నుంచి మళ్లీతెలంగాణ ఉద్యమం తెరమీదికొచ్చింది.
-1996లో దేవెగౌడ ప్రధానమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు యునైటెడ్ ఫ్రంట్ ప్రభుత్వం ఉత్తరాఖండ్ ఏర్పాటుకు వాగ్దానం చేసింది.
-దీంతో తెలంగాణ, విదర్బ, ఛత్తీస్‌గఢ్, జార్ఖండ్, బోడోలాండ్, గూర్ఖాలాండ్, హరితప్రదేశ్, బుందేల్‌ఖండ్ ఉద్యమాలు ఊపందుకున్నాయి.
-అందులో 2000లో జార్ఖండ్, ఛత్తీస్‌గఢ్, ఉత్తరాంచల్ రాష్ర్టాలను ఎన్డీఏ ప్రభుత్వం ఏర్పర్చింది.
-1996 నవంబర్ 1న ఆంధ్రప్రదేశ్ అవతరణకు నిరసనలతో మళ్లీ ప్రారంభమైన తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమం ప్రజలను పెద్ద ఎత్తున కదిలించింది.
-అన్ని ప్రాంతాల్లో సదస్సులు, సమావేశాలు జరిగాయి.
-తెలంగాణ సెంటిమెంట్‌ను ఉపయోగించుకొని రాజకీయ లబ్ధి పొందడానికి పలువురు రాజకీయ నాయకులు, పార్టీలు ప్రయత్నాలు ప్రారంభించాయి.
-దీంతో 1997లో అనేక చిన్నాచితకా పార్టీలు ఏర్పడ్డాయి. 1971లో ప్రజలు తెలంగాణ పట్ల చూపిన అభిమానం దృష్ట్యా 1998 ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి భంగపడ్డాయి.
-1998లో ప్రారంభమైన ప్రజాస్వామిక ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఉద్యమంపై ప్రభుత్వం ఉక్కుపాదం మోపింది.
-తెలంగాణ కళాకారిణి బెల్లి లలితను కిరాయి గూండాలు వెంటాడి 17 ముక్కలుగా నరికి చంపేశారు.

చండ్ర పుల్లారెడ్డి వర్గం
-ఎమర్జెన్సీ అనంతరం భారత కమ్యూనిస్టు పార్టీ (పీపుల్స్ వార్) పటిష్టమైన వర్గంగా ఆవిర్భవించింది.
-చండ్ర పుల్లారెడ్డి వర్గం (సీపీ రెడ్డి వర్గం) ఎన్నికల్లో పాల్గొనే వ్యూహాన్ని అవలంబించింది. ఈ వర్గమే 1969లో తరిమెల నాగిరెడ్డి ఎమ్మెల్యేగా కొనసాగడాన్ని విమర్శించింది.
-1969లో చండ్ర పుల్లారెడ్డి మహత్తర వీరోచిత తెలంగాణ పోరాటం అనే పుస్తకాన్ని రచించాడు.
-దేశంలో నెలకొన్న ఇందిరాగాంధీ వ్యతిరేక పవనాల నేపథ్యంలో సీపీ రెడ్డి వర్గం ఎన్నికల ద్వారా తన ప్రాబల్యాన్ని విస్తరించుకోవడానికి ప్రయత్నించింది.
-12 అసెంబ్లీ స్థానాల్లో పోటీచేసి ఒక్క స్థానంలో మాత్రమే విజయం సాధించింది.
-1980 లోక్‌సభ ఎన్నికల నాటికి తాము పార్లమెంటరీ విధానాల వైపు మొగ్గు చూపడం ప్రజలకు ఇష్టం లేదన్న విషయాన్ని సీపీ రెడ్డి వర్గం నాయకులు గమనించారు.
-ఎన్నికల్లో పాల్గొన్న అనంతరం ఇతర పార్టీలతో పొత్తులు పెట్టుకునే అంశం కూడా ప్రస్తావనలోకి వచ్చింది. ఇదే విధానంతో సీపీ రెడ్డి వర్గం గ్రామపంచాయతీ ఎన్నికల్లో కూడా పాల్గొన్నది.
-ఈ వర్గానికి చెందినవారు ఖమ్మం జిల్లాలో చాలా గ్రామాల్లో సర్పంచులుగా ఎన్నికయ్యారు.
-అయితే సీపీ రెడ్డి వర్గం ఎన్నికలను పోరాటానికి ప్రత్యామ్నాయంగా ఎంచుకోలేదు. తమ ప్రకటనల్లో సాయుధ పోరాటం అనే పదాలను చాలా వరకు తగ్గించారు.
-1980లో సీపీ రెడ్డి వర్గం రెండుగా చీలిపోయింది.