ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ పరిపాలన ఇలా..
1956 నుంచి 2014కు మధ్యగల ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజకీయ చరిత్రను 2 దశలుగా విభజించవచ్చు.
-మొదటి దశ – 1956 – 83
-రెండవ దశ – 1983 – 2014
-1983 జనవరి 9న ఎన్‌టీఆర్ నేతృత్వంలోని తెలుగుదేశం పార్టీ ప్రభుత్వం ఏర్పాటుతో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కాంగ్రెస్ పాలనకు అడ్డ్డుకట్టపడింది.
నీలం సంజీవరెడ్డి
(1956 నవంబర్ 1 -1960 జనవరి 11) అనంతపురం
-నీలం సంజీవరెడ్డి తన మొదటి మంత్రివర్గాన్ని 13 మందితో (1+12) ఏర్పాటు చేశాడు.
-ఇతని మంత్రివర్గంలోని ప్రముఖులు
-కేవీ రంగారెడ్డి- హోం
-బెజవాడ గోపాలరెడ్డి- ఆర్థిక
-దామోదరం సంజీవయ్య- కార్మిక
-కాసుబ్రహ్మానందరెడ్డి- స్థానిక పాలన
-మందుముల నరసింగరావు- రోడ్లు, భవనాలు
-జేవీ నరసింగరావు- నీటిపారుదల, విద్యుత్
-మెహదీ నవాజ్‌జంగ్-సహకారం, గృహ నిర్మాణం
-కళా వెంకట్రావు- రెవెన్యూ
-బసవరాజు- ప్రణాళికాభివృద్ధి
-పెద్దిరెడ్డి తిమ్మారెడ్డి- వ్యవసాయం
-పట్టాభి రామారావు- విద్య
-వెంకటరెడ్డి నాయుడు- న్యాయశాఖ
-నీలం సంజీవరెడ్డి ఉప ముఖ్యమంత్రి పదవి 6వ వేలు వంటిదని పేర్కొని ఆ పదవిని ఏర్పాటు చేయడానికి నిరాకరించారు. 1957లో పార్లమెంట్ తెలంగాణ పబ్లిక్ ఎంప్లాయ్‌మెంట్ యాక్ట్‌ను తీసుకొచ్చి తెలంగాణ యువతకు ఉద్యోగాల్లో ప్రాధాన్యం ఇవ్వాలని పేర్కొంది.
-1958లో 90 మంది సభ్యులతో శాసనమండలి ఏర్పాటయ్యింది.
-దీనికి మొదటి చైర్మన్- మాడపాటి హనుమంతరావు
-1958లో 20 మంది సభ్యులతో తెలంగాణ ప్రాంతీయ అభివృద్ధి మండలి అచ్యుతరెడ్డి నేతృత్వంలో ఏర్పడింది.
-1958లో ఏపీఎస్‌ఆర్టీసీ ఏర్పాటయ్యింది.
-1959లో ఏపీఎస్‌ఈబీ (ఆంధ్రప్రదేశ్ స్టేట్ ఎలక్ట్రిసిటీ బోర్డు) ఏర్పడింది.
-1959లో మూడంచెల పంచాయతీరాజ్ విధానం ప్రవేశపెట్టారు.
-1959లో స్వతంత్ర పార్టీ (ఎన్‌జీ రంగా, రాజాజీలు నెహ్రూ విధానాలకు వ్యతిరేకంగా)ని స్థాపించారు.
-1960లో నీలం సంజీవరెడ్డి జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు అధ్యక్షుడిగా నియమితులయ్యారు. దీంతో అతను సీఎం పదవికి రాజీనామా చేశాడు.
దామోదరం సంజీవయ్య
(1960 జనవరి 11, 1962 మార్చి 12) కర్నూలు
-ఇతను దేశంలోనే మొదటి హరిజన ముఖ్యమంత్రి. అతి పిన్నవయస్సులో ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు. (39 ఏండ్లు)
-ఇతను పెద్దమనుషుల ఒప్పందాన్ని గౌరవిస్తూ 1961లో కేవీ రంగారెడ్డిని ఉప ముఖ్యమంత్రిని చేశారు. హరిజన-గిరిజన చట్టాన్ని తీసుకొచ్చి వారికి కేటాయించిన ఉద్యోగాలను లేదా సీట్లను వారితో మాత్రమే భర్తీ చేసేలా చర్యలు చేపట్టారు.
-1962లో ఇతను జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు అధ్యక్షుడిగా నియమితులయ్యారు. దీంతో తన ముఖ్యమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు.
-జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు అధ్యక్షుడిగా ఉన్న నీలం సంజీవరెడ్డి మళ్లీ ఏపీకి ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు.
నీలం సంజీవరెడ్డి (1962 మార్చి 12-1964 ఫిబ్రవరి 20)
-ఇతను పాఠ్యపుస్తకాలను జాతీయీకరణ చేశాడు.
-శాసనసభలో ఇతని బద్ధశత్రువు పిడతల రంగారెడ్డి (కర్నూలు).
-పిడతల రంగారెడ్డికి కర్నూలులో ప్రైవేట్ బస్సురూట్ ఉండేది.
-కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డికి కూడా కర్నూలులో ప్రైవేట్ బస్సు రూట్ ఉండేది.
-పిడతల రంగారెడ్డిని ఆర్థికంగా దెబ్బతీయడానికి నీలం సంజీవరెడ్డి కర్నూలు ప్రైవేట్ బస్‌రూట్‌ను జాతీయీకరణ చేశారు.
-దీన్ని ఖండిస్తూ కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి సుప్రీంకోర్టులో కేసు వేశారు.
-కర్నూలు ప్రైవేట్ బస్ రూట్ జాతీయీకరణ చెల్లదని సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఇచ్చింది.
-దీనికి నైతిక బాధ్యత వహిస్తూ నీలం సంజీవరెడ్డి సీఎం పదవికి రాజీనామా చేసి కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డిని ముఖ్యమంత్రిగా నామినేట్ చేశారు.
కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి
(1964 ఫిబ్రవరి 211971 సెప్టెంబర్ 30) గుంటూరు
-1966లో తెలుగు ఆంధ్రప్రదేశ్ అధికారిక భాషగా ప్రకటించారు.
-1966లో విశాఖపట్నంలో ఇనుము-ఉక్కు కర్మాగారం స్థాపించాలని పెద్దఎత్తున ఉద్యమం జరిగింది.
-ఈ సందర్భంగా తెన్నేటి విశ్వనాథం విశాఖ ఉక్కు- ఆంధ్రుల హక్కు అనే నినాదం ఇచ్చాడు.
-1967లో నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్ట్ జాతికి అంకితం చేశారు. (1955లో నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్ట్ పనులు ప్రారంభమయ్యాయి)
-1966-67లో కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి, ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయ వైస్ చాన్స్‌లర్ డీఎస్ రెడ్డిల మధ్య అనేక విభేదాలు చోటుచేసుకున్నాయి.
-కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి ప్రభుత్వం ఉస్మానియా విశ్వ విద్యాలయ వైస్ చాన్స్‌లర్ పదవీ కాలాన్ని 5 నుంచి 3 ఏండ్లకు తగ్గించి డీఎస్ రెడ్డిని వైస్ చాన్స్‌లర్ పదవి నుంచి తొలగించింది.
-దీన్ని వ్యతిరేకిస్తూ దీఎస్ రెడ్డి హైకోర్టులో కేసు వేశారు.
-ప్రభుత్వ ఆర్డినెన్స్ చెల్లదని హైకోర్టు తీర్పు ఇచ్చింది.
-దీంతో డీఎస్ రెడ్డి మళ్లీ వైస్ చాన్స్‌లర్‌గా నియమితులయ్యాడు. అప్పటి నుంచి ఓయూలో రెండు వర్గాలు బయల్దేరాయి. అవి..
1. కేబీఆర్ వర్గం
2. డీఎస్ రెడ్డి వర్గం
-1968లో ఓయూలో జరిగిన విద్యార్థి ఎన్నికల్లో కేబీఆర్ వర్గానికి చెందిన వ్యక్తి అధ్యక్షుడు కాగా, డీఎస్ రెడ్డి వర్గానికి చెందిన మల్లికార్జునరావు కార్యదర్శి అయ్యారు.
-1969లో తెలంగాణ కోసం ఉద్యమం జరిగింది.
-1971 ఎన్నికల్లో తెలంగాణ ప్రజాసమితి 10 పార్లమెంట్ సీట్లు గెలుచుకుంది.
-1971 సెప్టెంబర్‌లో మర్రి చెన్నారెడ్డి తెలంగాణ ప్రజా సమితిని కాంగ్రెస్ పార్టీలో విలీనం చేశారు.
-1969లోనే ఉత్తర కోస్తాలో నక్సలైట్ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది.
-అప్పటి హోంమంత్రి జలగం వెంగళరావు కఠినంగా వ్యవహరించి నక్సలైట్ ఉద్యమాన్ని అణచివేశారు.
-1970లో ప్రకాశం జిల్లాను ఏర్పాటు చేశారు.
-1971లో తెలంగాణకు చెందిన వారిని ముఖ్యమంత్రిని చేయడానికి కేబీఆర్ తన ముఖ్యమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు.
-దీంతో కరీంనగర్‌కు చెందిన పీవీ నర్సింహారావు ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి అయ్యారు.
