Telangana History | సైనిక సహకారం.. నిజాం అలీఖాన్ అంగీకారం
అసఫ్‌జాహీలు
- భారతదేశ చరిత్రలో నిజాం రాజ్యస్థాపన ఒక కీలకమైన ఘట్టం అని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం.
- వీరు దాదాపు 2 శతాబ్దాలపాటు (1724-1948) 224 సంవత్సరాలు పరిపాలించారు. దక్కన్‌ ప్రాంతాన్ని ఐక్యం చేసి పాలించారు.
- నిజాం వంశీయులు తాము తొలి ఖలీఫా అయిన అయి-లూకార్‌ సంతతివారమని ప్రకటించుకున్నారు.
- అసఫ్‌జాహీలు టర్కీలోని తురాని వంశానికి చెందినవారు.
- అసఫ్‌జాహి రాజ్య స్థాపకుడు నిజాం ఉల్‌ముల్క్‌ (మీర్‌ కమ్రుద్దీన్‌ ఖాన్‌)
- నిజాం ఉల్‌-ముల్క్‌ తాతపేరు అలుత్‌ఖాన్‌ ఇతడు షాజహాన్‌ కొలువులో ఉద్యోగం పొందాడు.
- నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌ తండ్రిపేరు- షాబుద్దిన్‌ ఖాన్‌ ఇతడు ఔరంగజేబు కొలువులో ఉద్యోగం పొందాడు.
- నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌ 1671లో ఆగ్రాలో జన్మించాడు.
- ఇతడు (మీర్‌ కమ్రుద్దీన్‌ ఖాన్‌) 1687లో కుతుబ్‌షాహీ రాజ్యాన్ని లేదా గోల్కొండ రాజ్యాన్ని మొగల్‌ రాజ్యంలో కలుపుటకు ఔరంగజేబుకు సహకరించి, ఔరంగజేబు నుంచి చిన్‌ ఖిల్‌ ఇచ్‌ ఖాన్‌ అనే బిరుదును పొందాడు.
- చిన్‌ ఖిల్‌ ఇచ్‌ ఖాన్‌ అంటే కర్ర కత్తి సాము వీరుడు అని అర్థం.
- మీర్‌ కమ్రుద్దిన్‌ ఖాన్‌ తన రాజకీయ జీవితాన్ని 1690లో ఔరంగజేబు కాలంలో 4000 గుర్రాలకు మున్సబ్‌దార్‌గా ప్రారంభించాడు.
- బహదూర్‌ షా కాలంలో అయోధ్యకు సుబేదార్‌ అయ్యాడు (1717)
- మీర్‌ ఫరూఖ్‌షియార్‌- 1713లో దక్కన్‌కు మీర్‌ కమ్రుద్దీన్‌ఖాన్‌ను – సుబేదారుగా చేసి 7000 ‘మన్సబ్‌దారులకు’ అధిపతిని చేశాడు.
- ఫరూఖ్‌షియార్‌ మీర్‌ కమ్రుద్దీన్‌ ఖాన్‌కు ఫతేసింగ్‌, నిజాం ఉల్‌ముల్క్‌ అనే బిరుదు లిచ్చాడు.
- 1715లో దక్కన్‌ నుంచి ముషీరాబాద్‌కు నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌ను బదిలీ చేశారు.
- మహ్మద్‌ షా రంగేలి- నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌కు అసఫ్‌జా బిరుదును ఇచ్చాడు.
- ఢిల్లీ రాజకీయాల్లో ఒక వెలుగు వెలిగిన సయ్యద్‌ సోదరులను అంతం చేయడానికి మొగల్‌ చక్రవర్తి రంగేలికి నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌ సహాయం అందించాడు.
- దీనితో రంగేలి 8000 మున్సబ్‌దారులకు అధిపతిని చేసి అసఫ్‌జాని పిలిచారు.
- అందుకే నిజాం వంశీయులను అసఫ్‌జాహీలు అంటారు.
- 1720-22 వరకు నిజాం ఉల్‌ముల్క్‌ 2వసారి దక్కన్‌కు గవర్నర్‌గా పనిచేశాడు.
- 1722-24 మధ్యకాలంలో మొగల్‌ సామ్రాజ్య ప్రధాన మంత్రిగా పనిచేసాడు
- మహ్మద్‌ షా రంగేలి మద్యానికి, మగువలకు బానిస అయ్యాడు. పాలనను గాలికి వదిలేశాడు. ఈ విషయాన్ని గమనించిన బహరున్‌ -ఉల్‌-ముల్క్‌ 1722లో ‘పైరాజాబాద్‌’ రాజధానిగా అవద్‌ రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.
- నిజాం-ఉల్‌-ముల్క్‌ ఔరంగాబాద్‌ రాజధానిగా అసఫ్‌జాహీ నిజాం రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు (1724).
- 1724లో ముబారిజ్‌ఖాన్‌ను – షిక్కార్‌ ఖేడ్‌ యుద్ధంలో ఓడించి అసఫ్‌జాహీ వంశానికి అంకురార్పణ చేశాడు.
- నిజాం-ఉల్‌-ముల్క్‌ 1724 జూలై 31న సింహసనాన్నిఅదిష్టించాడు.
- తాను రాజైనా కూడా – నేను దక్కన్‌ సుబేదారును మాత్రమే అని మొగల్‌ల పేరుతో మరాఠీలపై యుద్ధాలు చేసి ఓటమిపాలయ్యాడు. (1728-1738) అవి.
- 1728-పాల్కేడ్‌ ఈ యుద్ధంలో ఓడి మరాఠిలతో ముసిగావ్‌ సంధి చేసుకున్నాడు.
- ఈ సంధి ప్రకారం 4వ వంతు చౌతు, 1/10 వంతు సర్ఫేస్‌ఖాస్‌ పన్నులను చెల్లించటానికి ఒప్పకున్నాడు.
- 1738-భోపాల్‌ యుద్ధంలో ఓడి ‘దురాయి సరాయి’ సంధి చేసుకున్నాడు.
- తన కుమారుడు నాజర్జంగ్ దాడి చేయగా, ఆ దాడిని తిప్పి కొట్టాడు.
- ఇతని కలంపేరు -షాబీర్‌ (నిజాం-ఉల్‌-ముల్క్‌)
- 1789లో కర్నాల్‌ యుద్ధంలో పర్షియారాజు -నాదిర్ష చేతిలో ఓడి మహమ్మద్‌ షా రంగేలి ఢిల్లీ వదిలి పారిపోయాడు. దీనితో మహ్మద్‌ షా రంగేలిని రక్షించటానికి నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌ ఢిల్లీ వెళ్లాడు .
- నాదిర్షాకు, మహ్మద్‌షా రంగేలి మధ్య ఒప్పందాన్ని కుదిర్చాడు. ఈ ఒప్పందం ప్రకారం – కోహినూర్‌ వజ్రం నెమలి సింహాసనం నాదిర్షాకు ఇచ్చాడని ట్రావర్నియార్‌ ఆనే ఫ్రెంచ్‌ వజ్రాల వ్యాపారి పేర్కొన్నాడు.
- 1748లో అఫ్గాన్‌ పాలకుడు అహ్మద్‌ షాఅబ్దాలోని దాడిని రంగేలి ఎదుర్కొన్నాడు. ఈ దాడి సమయంలో రంగేలిని రక్షించడానికి నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌- ఢిల్లీకి బయలుదేరి బుహరాన్‌పూర్‌ వద్ద అనారోగ్యం పాలై మరణించాడు.
నాజర్జంగ్
- 1748లో నిజాం -ఉల్‌-ముల్క్‌ మరణం తర్వాత అతని కుమారుడైన నాజర్జంగ్ రాజు అయ్యాడు
- ఇతడికి మొగల్‌ చక్రవర్తి నిజాం-ఉద్‌-దౌలా అనే బిరుదును ఇచ్చాడు.
- ఇతడికి తన మేనల్లుడు అయినా ముజఫర్‌ జంగ్‌తో యుద్దం ప్రారంభమైంది. ఈ ఘర్షణలో ఆంగ్లేయులు నాజర్‌ జంగ్‌కు మద్దతు ఇవ్వగా ఫ్రెంచ్‌వారు ముజఫర్‌జంగ్‌ను సమర్థించారు. ఇది ఆంగ్లేయులకు, ఫ్రెంచ్‌వారికి మధ్య 2వ కర్ణాటక యుద్ధానికి దారితీసింది.
- ముజఫర్‌ జంగ్‌ను ఫ్రెంచ్‌ గవర్నర్‌ డూప్లే కడప కర్నూల్‌ మధ్య ప్రాంతాన్ని పరిపాలిస్తున్న హిమయత్‌ ఖాన్‌ సహకరించారు.
- హిమయత్‌ ఖాన్‌ నాజర్‌ జంగ్‌ను డిండి అనే ప్రాంతంలో 1950 డిసెంబర్‌ 10న హత్య చేశాడు.
ముజఫర్‌ జంగ్ (1750-51)
- ఫ్రెంచ్‌ వారి మద్దతులో ముజఫర్‌ జంగ్ హైదరాబాద్‌ సింహసనాన్ని అధిష్టించాడు.
- ఫ్రెంచ్‌ వారి సమయంతో అధికారంలోనికి వచ్చిన ముజఫర్‌ జంగ్ ఫ్రెంచ్‌ గవర్నర్‌ అయిన డూప్లేకు- డూప్‌జంగ్‌, జాఫర్‌ జంగ్ బిరుదులు ఇచ్చాడు.
- డూప్లే భార్యకు జహనారా బేగం బిరుదును ఇచ్చాడు.
- కర్నూల్‌ నవాబు- హిమయత్‌ ఖాన్‌ తనకు కూడా నజరానాలు ఇవ్వమని ముజఫర్‌ జంగ్‌ను అడిగాడు. దీనికి ముజఫర్‌ జంగ్ తిరస్కరించాడు. దీనితో హిమయత్‌ ఖాన్‌ కడప జిల్లాలోని రాయిచోటికి సమీపంలోని లక్కిరెడ్డిపల్లి వద్ద ముజఫర్‌జంగ్‌ను హత్య చేశాడు.
- దీనితో అతని 40 రోజుల పాలన అంతమైంది.
సలాబత్‌ జంగ్
- ముజఫర్‌ జంగ్ తర్వాత నిజాం ఉల్‌ ముల్క్‌ మరొక కుమారుడైన సలాబత్‌జంగ్‌ ఫ్రెంచ్‌ సేనాని బుస్సీ సహకారంతో సలాబత్‌ జంగ్ అధికారంలోకి వచ్చాడు.
- దీనికి ప్రతిఫలంగా సలాబత్‌ జంగ్ ఫ్రెంచ్‌ వారికి 2 లక్షల రూపాయలు ఇచ్చాడు
- ఔరంగాబాద్‌ సంధి ప్రకారం సలాబత్‌ జంగ్ ఉత్తర సర్కారులు అయిన
1) శ్రీకాకుళం 2) రాజమండ్రి
3) ఏలూరు
4) గుంటూరు ఫ్రెంచి వారికి ఇచ్చాడు. - ఉత్తర సర్కారులను ఫ్రెంచి వారికి ఇవ్వడంతో అనేక మంది జమీందార్లు తిరుగుబాట్లు ప్రారంభించారు.
- శ్రీకాకుళం జమీందార్‌ ఇబ్రహింఖాన్‌ తిరుగుబాటు చేయగా ఫ్రెంచ్‌ వారు ఇతడిని తుమ్మలపాలెం యుద్ధంలో ఓడించారు. (1757)
- విజయనగర జమీందారు అయిన రంగరాజును 1757 జూన్‌ 24న బొబ్బిలి యుద్ధంలో గజపతి ద్రోహంతో ఓడించాడు. దీనితో రంగారావు బావమరిది తాండ్రపాపరాయుడు విజయనగర గజపతిరాజును హత్యచేసి బొబ్బిలి పులిగా మారాడు.
- 1758లోబ్రిటిష్‌ సేనాని అయిన కర్నాల్‌ వోల్ట్‌, ఫ్రెంచ్‌ సేనాని కన్‌ ప్లాక్స్‌ మధ్య జరిగిన చందుర్తి యుద్ధంలో కన్‌ప్లాక్స్‌ ఓడిపోవడంతో ఫ్రెంచ్‌ ఆధిపత్యం అంతం అయ్యింది.
- దీనికి ప్రధాన కారణం సమర్ధుడు అయిన బుస్సీని వేరే ప్రాంతానికి బదిలి చేయటం.
- 1759 కోద్దురు/ కొండూరు యుద్ధంలో ఫ్రెంచి వారిని పూర్తిగా ఓడించి తరిమివేశాడు.
- 1759లో మే 14 నా సలాబత్‌జంగ్‌ ఫ్రెంచ్‌వారి స్నేహంను వదిలి బ్రిటిష్‌ వారితో స్పేహం చేశాడు.
- సలాబత్‌ జంగ్ తనను వ్యతిరేఖించిన సోదరులను దౌలతాబాద్‌ కోటలో బంధించాడు.
- కానీ తర్వాత నిజాం అలీఖాన్ బీదర్‌కు సుబేదార్‌ అయ్యాడు.
- చివరికి 1762లో సలాబత్‌జంగ్‌ను ‘బీదర్‌ కోటలో’ బంధించి, తర్వాత హత్యచేసి నిజాం అలీఖాన్ రాజు అయ్యాడు.
నిజాం అలీఖాన్
- 2వ అసఫ్‌జా. 2వ నిజాం. ఇతను అధికారికంగా నిజాం అనే బిరుదును తీసుకున్న తొలిపాలకుడు. ఇతడు తన రాజధానిని ఔరంగాబాద్‌ నుంచి హైద్రాబాద్‌కు మార్చాడు.
- హిందువు అయిన విఠాల్‌ సుందర్‌ను తన ప్రధాన మంత్రిగా నియమించుకున్నాడు.
- ఉత్తర సర్కార్‌లను బ్రిటిష్‌వారి నుంచి తిరిగి తీసుకున్నాడు. దీనితో బ్రిటిష్‌వారు జనరల ైక్లెమాండ్‌, జనరల్‌ స్మిత్‌లను నిజాం వద్దకు పంపారు. వీరిద్దరు మధ్య దుబాసిగా (మధ్యవర్తిగా) వెళ్లిన వ్యక్తి ‘కాండ్రోగులా జోగి పంతులు’.
- కాండ్రోగులా జోగి పంతులు మధ్యవర్తిత్వం వల్ల నిజాం అలిఖాన్‌ 4 ఉత్తర సర్కారులను ఆంగ్లేయులకు ఇచ్చాడు.
- 1782 వరకు గుంటూరును ఆంగ్లేయులకు ఇవ్వలేదు.
- 1790లో నిజాం అలీఖాన్, ఆంగ్లేయులు, మరాఠీలు కలిసి మైసూర్‌ పాలకుడైనా టిప్పు సుల్తాన్‌ను ఓడించాడు. (3వ మైసూర్‌ యుద్ధంలో) దీనితో 1792లో శ్రీరంగ పట్నం సంధి చేసుకున్నారు.
- లార్డ్‌ వెల్లెస్లీ- 1798లో సైన్య సహకార వ్యవస్థను (మే 17) ప్రవేశ పెట్టాడు.
- ఈ సైన్య సహకార వ్యవస్థకు ఒప్పుకున్న మొదటి స్వదేశీరాజు ‘నిజాం అలీఖాన్’ ఈ ఒప్పందం ప్రకారం కడప కర్నూల్‌, అనంతపురం, బళ్లారి వంటి దత్తమండలాలు/ సిడెప్‌ జిల్లాలను బ్రిటిష్‌ వారికి ఇచ్చాడు. ఇతని కాలంలో ఫ్రెంచ్‌ దేశానికి చెందిన ముసియర్‌ రేమాండ్‌ వచ్చాడు.
- ఇతని సమాధి మలక్‌పేటలో ఉంది.
- రేమాండ్‌ సహకారంతో ఫతే మైదానంలో ‘గన్‌ఫౌండ్రి అనే తుపాకులు, ఫిరంగులు, మందుగుండు సామాగ్రిని తయారు చేసే ఒక కర్మాగారాన్ని కట్టించాడు.
- నిజాం అలీఖాన్ కాలంలో 1803 రెసిడెన్సి భవనాన్ని నిర్మించారు. ఈ భవనాన్ని శామ్యూల్‌- ఖైరున్నిసా కోసం నిర్మించాడు.
నిజాం అలీ నిర్మాణాలు
1. మోతీ మహర్‌
2. గుల్సాన్‌ మహల్‌ 3. రోషన్‌ మహల్‌
సికిందర్‌జా
- నిజాం అలీకుమారుడు
- సికిందర్‌జా 3వ అసఫ్‌జా అనే బిరుదుతో రాజ్యానికి వచ్చాడు.
- 3వ నిజాం అయిన ఇతని పేరు మీదగానే సికిందరాబాద్‌ ఏర్పడింది.
- ఇతని పెస్కార్‌ ‘చందూలాల్‌’బ్రిటన్‌ వారి చేతిలో కీలుబొమ్మగా మారాడు.
- చందూలాల్‌ కర్నూల్‌లోని అహోబిలం దేవాలయాన్ని పునరుద్ధరించాడు.
- బ్రిటిష్‌వారు తమకు అనుకూలమైన మీర్‌ ఆలంను దివాన్‌గా నియమించారు.
- మీర్‌ ఆలం హైదరాబాద్‌లో మీర్‌ ఆలం చెరువును తవ్వించాడు.
- ఇతని ఆస్థానానికి హెన్రీ రస్సెల్‌ అనే అధికారి వచ్చాడు. ఇతడు హైదరాబాద్‌ సంస్థానం రక్షించడం కోసం హెన్సీ రస్సెల్‌ దళాన్ని స్థాపించాడు. ఇతని సైన్యాన్ని హైదరాబాద్‌ కాంటిన్‌జెన్సీ సైన్యం అంటారు
- ఈ హెన్రీ రస్సల్‌ సైన్యానికి అయ్యే ఖర్చును ‘సికిందర్‌ జా ’భరించాలి.
- దీనితో సికిందర్‌జా పాలిమర్‌ అండ్‌ కో కంపెనీ దగ్గర 60 లక్షల అప్పు చేశాడు.
- ఈ సమయంలో హెన్రీ రస్సెల్‌ స్థానంలో చార్లెస్‌ మెట్కాఫ్‌ వచ్చాడు. ఇతడు 60 లక్షల రుపాయల అప్పును పాలిమార్‌ కంపెనీకి చెల్లిస్తాను. తాము ఉత్తర సర్కారులకు కట్టవలసిన రూ. 9 లక్షల రద్దు చేయమన్నాడు.
ఆంజనేయులు
ఫ్యాకల్టీ
ఏకేఆర్‌ స్టడీ సర్కిల్‌
