Pollination | పరాగ సంపర్కానికి కీటకాలను ఆకర్షించేవి?

పుష్పవిన్యాసం (The Inflorescence)

– పుష్పవిన్యాసాక్షం (florataxis) మీద పుష్పాలు అమరి ఉండటాన్ని పుష్పవిన్యాసం (Inflorescence) అంటారు.
-కాండం రూపాంతరం పుష్పం.
-అతిపెద్ద పుష్ప విన్యాసం- అమర్ఫోపాలస్ టైటానం.
-అతిపెద్ద శాఖీయ మొగ్గ లేదా కోరకం- క్యాబేజీ
-వృక్షరాజ్యంలో పుష్పవిన్యాసాక్షంపై పుష్పాలు వివిధ రకాలుగా అమరి ఉంటాయి. అవి..

పుష్పం (The Flower)

-పుష్పాల గురించిన అధ్యయనాన్ని ఆంథాలజి అని, పుష్పాలను ఇచ్చే మొక్కల పెంపకాన్ని ఫ్లోరికల్చర్ అని అంటారు.
-వృక్షరాజ్యంలో అతిపెద్ద పుష్పం- రఫ్లీషియా ఆర్నాైల్డె
-వృక్షరాజ్యంలో అతిచిన్న పుష్పం- ఉల్ఫియా ఆంగుస్టా
-పుష్పం అనేది ఆవృతబీజాల్లో ప్రత్యుత్పత్తి ప్రమాణం (Reproductive unit). ఇది లైంగిక ప్రత్యుత్పత్తి కోసం ఏర్పడింది.
-పుష్పానికి ఉండే కాడ వంటి నిర్మాణాన్ని పుష్పవృంతం (Stalk/Pedicel), దాని చివర ఉబ్బిన నిర్మాణాన్ని పుష్పాసనం (Thalamus/Receptacle) అంటారు.
-పుష్పాసనంపై పుష్పం నాలుగు భాగాలు భిన్నవలయాలుగా ఒకదాని తరువాత ఒకటి వరుసగా అమరి ఉంటాయి. అవి..
1. రక్షక పత్రావళి (Calyx)
2. ఆకర్షణ పత్రావళి (Corolla)
3. కేసరావళి (Androecium)
4. అండకోశం (Gynoecium)
-కేసరావళి, అండకోశం అనేవి ప్రత్యుత్పత్తి భాగాలు కాగా, రక్షక పత్రావళి, ఆకర్షణ పత్రావళిలు అదనపు భాగాలు.
సంపూర్ణ పుష్పం (Complete flower)
-పుష్పంలో రక్షక పత్రావళి, ఆకర్షణ పత్రావళి, కేసరావళి, అండకోశం అనే భాగాలన్ని ఉంటే దాన్ని సంపూర్ణ పుష్పం అంటారు.
ఉదా: మందార, ఉమ్మెత్త

అసంపూర్ణ పుష్పం

-పుష్పంలోని నాలుగు భాగాల్లో ఏదైనా ఒకటి లోపిస్తే అలాంటి పుష్పాన్ని అసంపూర్ణ పుష్పం (Incomplete flower) అంటారు.
ఉదా: దోస, కాకర, పొప్పడి

ద్విలింగక పుష్పాలు

-కేసరావళి, అండకోశం అనే రెండు ప్రత్యుత్పత్తి భాగాలు కలిగిన పుష్పాలను ద్విలింగక పుష్పాలు (Bisexual flowers) అంటారు.
ఉదా: మందార, ఉమ్మెత్త

ఏకలింగక పుష్పాలు

-కేసరావళి కాని, అండకోశం కాని ఏదైనా ఒక ప్రత్యుత్పత్తి భాగాన్ని మాత్రమే కలిగి ఉన్న పుష్పాలను ఏకలింగక పుష్పాలు (Unisexual flowers) అంటారు.
ఉదా: దోస, ఆనిగెపు కాయ, కాకర
-కేసరావళి మాత్రమే వుంటే పురుష పుష్పం (Staminate flower) అని, అండకోశం మాత్రమే ఉంటే స్త్రీ పుష్పం (Pistillate flower) అని అంటారు.

ద్విలింగాశ్రయ స్థితి

-ఒకే మొక్కపై రెండు ఏకలింగక పుష్పాలు (స్త్రీపుష్పం, పురుష పుష్పం) ఉండే దాన్ని ద్విలింగాశ్రయ స్థితి (Monoecious condition)అంటారు.
ఉదా: కోకస్, కారా, మొక్కజొన్న

ఏకలింగాశ్రయ స్థితి

-ఒక మొక్కపై ఏదో ఒక ఏకలింగక పుష్పం (స్త్రీ పుష్పం లేదా పురుష పుష్పాల్లో ఏదో ఒకటి) ఉంటే దాన్ని ఏకలింగాశ్రయ స్థితి అంటారు.
ఉదా: బొరాసస్, మార్కాన్షియా, పొప్పడి, ఆనిగెపు కాయ

బహులింగాశ్రయ స్థితి

-ఒకే మొక్కపై ఏకలింగక, ద్విలింగక పుష్పాలు రెండు ఉంటే దాన్ని బహులింగాశ్రయ స్థితి (Polygamous condition) అంటారు.
ఉదా: మాంజిఫెరా (మామిడి)

పుష్ప భాగాలు రక్షక పత్రావళి

-రక్షక పత్రావళి పుష్పంలో అన్నింటికన్నా వెలుపల ఉండే వలయం. ఇది మొదటి వలయం.
-రక్షక పత్రావళిలోని భాగాలను రక్షక పత్రాలు (Sepals) అంటారు. సాధారణంగా రక్షక పత్రాలు పత్రాల్లా ఆకుపచ్చ రంగు (హరిత వర్ణం)లో ఉండి పుష్పం మొగ్గ దశలో ఉన్నప్పుడు రక్షణ కల్పిస్తాయి.
గమనిక: టమాటా, మిరప, వంకాయల్లో రక్షకపత్రాలు ఫలంతోపాటు శాశ్వతంగా ఉంటాయి.

ఆకర్షణ పత్రావళి

-ఆకర్షణ పత్రావళిలో ఆకర్షణ పత్రాలు (Petals) ఉంటాయి. ఇవి సాధారణంగా పరాగ సంపర్కంలో (Pollination) కీటకాలను ఆకర్షించడానికి ప్రకాశవంతమైన రంగులను కలిగి ఉంటాయి. ఇది రెండో వలయం.

గమనిక: రక్షక పత్రావళి, ఆకర్షణ పత్రావళి లేకపోయినప్పటికీ ప్రత్యుత్పత్తి జరుగుతుంది. కాబట్టి వీటిని అదనపు భాగాలు (Accessory parts) లేదా అనావశ్యక అంగాలు (Non-essential organs) అంటారు.
-ఏకదళ బీజాల్లో (లిల్లీ లాంటి కొన్ని పుష్పాలు) రక్షక, ఆకర్షణ పత్రావళి ఒకే విధంగా ఉంటాయి. దీన్ని పరిపత్రం (Perianth) అంటారు.

పుష్పరచన

-పుష్పం మొగ్గదశలో ఉన్నప్పుడు రక్షక పత్రావళి, ఆకర్షణ పత్రావళి అమరి ఉండే విధానాన్ని పుష్పరచన (Aestivation) అంటారు. ఇది నాలుగు రకాలుగా ఉంటుంది. అవి..
1. కవాటయుత పుష్పరచన (Valvate aestivation)- జిల్లేడు (Calotropis)
2. మెలితిరిగిన పుష్పరచన (Twisted aestivation)- మందార, పత్తి, బెండ
3. చిక్కైన పుష్పరచన (Imbricate aestivation)- తంగేడు, గుల్‌మొహర్
4. వెక్సిల్లరీ లేదా పాపిలియోనేషియస్ పుష్పరచన (Vexillary aestivation)- బఠానీ, చిక్కుడు

కేసరావళి

-ఇది మూడో వలయం. కేసరావళి (Androecium) కేసరాలను (Stamens) కలిగి ఉంటుంది. కేసరం (Stamen) పురుష ప్రత్యుత్పత్తి నిర్మాణం.
-కేసరం గద ఆకారంలో ఉండి కేసరదండం (Filament) లేదా వృంతం (Stalk), పరాగ కోశం (Anther)లను కలిగి ఉంటుంది.
-ప్రతి పరాగ కోశంలో సాధారణంగా రెండు తమ్మెలు (Lobes) ఉంటాయి. ప్రతి తమ్మె (Lobe) రెండు పుప్పొడి సంచులను (Pollen sacs) లేదా పుప్పొడి గదులను (Pollen chambers) కలిగి ఉంటుంది.
-పుప్పొడి సంచులు లేదా గదుల్లో పరాగ రేణువులు (Pollen grains) ఉత్పత్తి చెందుతాయి.

పరాగ రేణువులు

-పరాగ రేణువుల అధ్యయనాన్ని పేలినాలజి అంటారు.
-పెలినాలజి పితామహుడు ఎర్డట్‌మన్.
-పరాగ రేణువుల లోపలి పొరను ఇంటైన్ అని, వెలుపలి పొరను ఎైక్టెన్ అని అంటారు. ఎైక్టెన్‌లో స్పోరో పోలినిన్ అనే పదార్థం ఉండి ఉష్ణోగ్రతను తట్టుకుంటుంది. అంతేకాకుండా శిలాజాలుగా భద్రపరచడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
-ఆవృతబీజాల్లోని 60 శాతం మొక్కల్లో పరాగరేణువులు రెండు కణాల దశలో విడుదలవుతాయి.

అండకోశం

-ఇది నాలుగో వలయం. ఇది పుష్పంలో స్త్రీప్రత్యుత్పత్తి భాగం. ఇది ఒకటి లేదా అనేక ఫలదళాలతో ఏర్పడి ఉంటుంది. ఈ ఫల దళాలను స్థూలసిద్ధబీజాశయ పత్రాలు అని కూడా అంటారు.
-ప్రతి ఫలదళంలో కీలాగ్రం (Stigma), కీలం (Style), అండాశయం (Ovary) అనే మూడు భాగాలు ఉంటాయి.
-పీఠంలో ఉబ్చిన భాగాన్ని అండాశయం అని, మధ్యన సాగిన నాళం వంటి భాగాన్ని కీలం అని, కీలం కొన భాగాన్ని కీలాగ్రం అని అంటారు. కీలాగ్రం పరాగ రేణువులను స్వీకరిస్తుంది.
-ప్రతి అండాశయంలో బల్లపరుపు దిండువంటి అండన్యాస స్థానానికి (Placenta) ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ అండాలు అతుక్కొని ఉంటాయి.
-ప్రతి అండంలో ఉండే పిండకోశంలో 7 కణాలు, 8 కేంద్రకాలు ఉంటాయి.
-పిండకోశాన్ని స్త్రీ సంయోగబీజదం అంటారు.
-కేసరావళి, అండకోశాలు ప్రత్యుత్పత్తి భాగాలు కావడంతో ఆవశ్యక అంగాలు అంటారు.

గమనిక:-ఎండిన మొగ్గలను లవంగాలుగా, ఎండిన కీలాగ్రాన్ని కుంకుమ పువ్వు (Crocus sativus)గా వాడుతారు.
-వర్షాకాలంలో పుష్పించే మొక్కలు- గులాబి, గన్నేరు
-శీతాకాలంలో పుష్పించే మొక్కలు- బంతి, చామంతి
-ఎండాలంలో పుష్పించే మొక్కలు- మల్లె, మామిడి, వేప.

పుష్పవిన్యాస రకం-మొక్క

సమశిఖి (Corymb)- తంగేడు (కాసియా), కాలిఫ్లవర్
గుచ్చం (Umbel)- నీరుల్లి (Onion), క్యారెట్, కొత్తిమీర
స్పాడిక్స్ (Spadix)- మ్యూసా (అరటి), కోకాస్ (కొబ్బరి), కొలకేసియా (చేమ)
శీర్షవత్ (Head Inflorecsence)- ట్రైడ్రాక్స్ (గడ్డిచామంతి), సూర్యకాంతం (పొద్దుతిరుగుడు)
ఏకాంతనిశ్చితం (Solitary cyme)- హైబిస్కస్ రోజాసైనెన్సిస్ (మందార), దతూర (ఉమ్మెత్త)
సైమ్యూల్ (Cymule)- బోగన్‌విల్లియా (కాగితపు పూలచెట్టు), జాస్మిన్ (మల్లె)
వర్టిసెల్లాస్టర్ (Verticellaster)- లామియేసి కుటుంబం మొక్కలు (తులసి, రణబేరి)
సయాథియమ్ (Cyathium)- యుఫోర్బియేసి కుటుంబం మొక్కలు (యుఫర్బియా)
హైపన్‌థోడియం (Hypanthodium)- ఫైకస్ (మర్రి)
కాట్‌కిన్- మల్బరి
కంకి (Spike)- వరి, మొక్కజొన్న
సామాన్య అనిశ్చితం- ఆవాలు, ముల్లంగి

-కేసరావళిని ముష్కాలకు, పరాగ రేణువులను శుక్రకణాలకు సమజాతంగా పరిగణిస్తారు.
-అండకోశాన్ని స్త్రీ బీజకోశాలకు, పిండ కోశాన్ని అండానికి సమజాతంగా పరిగణిస్తారు.