ఫిస్టియా మొక్కలో వేరువ్యవస్థ రకం?

పుష్పించే మొక్కల స్వరూపశాస్త్రం

-మొక్క భాగాలైన వేరు, కాండం (Stem), పత్రం, పుష్పం, ఫలం, విత్తనాల స్వరూపాన్ని గురించిన అధ్యయనాన్ని స్వరూపశాస్త్రం (Morphology) అంటారు.

వేరు

-విత్తనం మొలకెత్తినప్పుడు మొదటగా ఏర్పడే నిర్మాణాన్ని ప్రథమ మూలం (Radicle) అని, తర్వాత భూమిపైకి ఏర్పడే నిర్మాణాన్ని ప్రథమ అక్షం/ప్రథమ కాండం (Plumule) అంటారు.
-సాధారణంగా ప్రథమ మూలం నుంచి వేరు ఏర్పడుతుంది. వేర్లు భూమి ఆకర్షణ దిశలో పెరుగుతాయి.
-వేరు గోధుమ రంగులో ఉంటుంది. దానిపై కణుపులు (Nodes), కణుపు మధ్యమాలు (Internodes) ఉండవు.

వేరు వ్యవస్థ- రకాలు

-వేరు వ్యవస్థ ప్రధానంగా రెండు రకాలుగా ఉంటుంది. అవి.. తల్లివేరు వ్యవస్థ (Tap Root System), పీచువేరు వ్యవస్థ (Fibrous Root System)

-నదులు సముద్రాల్లో కలిసే ప్రదేశంలో ఉప్పునీటిలో పెరిగే మొక్కలను మాంగ్రూవ్ మొక్కలు అంటారు.

తల్లివేరు వ్యవస్థ

-ప్రథమ మూలం నేరుగా మృత్తికలోకి సాగి మృత్తికలో ప్రాథమిక వేరుగా (Primary root) పెరుగుతుంది. ఇది పార్శంగా ద్వితీయ, తృతీయ శాఖలను ఏర్పరుస్తుంది.
-ప్రాథమిక వేరు, దాని శాఖలతో కలిసి తల్లివేరు వ్యవస్థను ఏర్పరుస్తుంది.
ఉదా: ద్విదళబీజాలు (Dicotyledons)- చిక్కుడు, బఠాని, వేరుశనగ, ఆవాలు, మందార, వేప, మామిడి.

పీచువేరు వ్యవస్థ

-ప్రథమ మూలం స్వల్పకాలికంగా ఉండి, దాని స్థానంలో అనేక పార్శ వేర్లు ఏర్పడి అన్నీ ఒకే ఎత్తులో ఉంటాయి. దీన్నే గుబురు వేరు లేదా పీచువేరు వ్యవస్థ అంటారు.
ఉదా: ఏకదళ బీజాలు (Monocotyledons)- వరి, గోధుమ, ఆస్పరాగస్
-కొన్ని మొక్కల్లో వేర్లు ప్రథమ మూలం నుంచి కాకుండా మొక్క ఇతర భాగాల నుంచి ఉద్భవిస్తాయి. ఇలాంటి వేరు వ్యవస్థను అబ్బురపు వేరు వ్యవస్థ (Adventitious root system) అంటారు.
ఉదా: మాన్‌స్టెరా, మర్రి చెట్టు (Banyan tree)

వేరు విధులు

-మొక్కను భూమిలో స్థాపించి స్థిరత్వాన్ని ఇస్తుంది.
-మృత్తిక నుంచి నీటిని, ఖనిజ లవణాలను శోషిస్తుంది, ఆహార పదార్థాలను నిల్వ చేస్తుంది.
-మొక్కల వృద్ధి నియంత్రకాలలో కొన్నింటిని సంశ్లేషణ చేస్తుంది.
-మృత్తికా క్రమక్షయాన్ని (నేలకొత) నివారిస్తుంది.
-కరివేప, వేప మొక్కల్లో వేరు మొగ్గలు ప్రత్యుత్పత్తికి తోడ్పడుతాయి.

వేరు రూపాంతరాలు

-వివిధ రకాల విధులను నిర్వర్తించడానికి వేర్లలో కలిగే మార్పులను వేరు రూపాంతరాలు (Modifications of Root) అంటారు. ఇది 9 రకాలుగా ఉంటాయి.

1. నిల్వ చేసే లేదా దుంప వేరు

-శాఖాహార జంతువుల నుంచి రక్షించుకోవడానికి కొన్ని ద్వివార్షిక మొక్కలు (రెండేండ్ల జీవితకాలం ఉండేవి) మొదటి ఏడాదిలో అవి తయారుచేసుకున్న ఆహార పదార్థాలను వేర్లలో నిలువచేసుకుంటాయి. రెండో ఏడాదిలో ఉపయోగించుకుంటాయి. కాబట్టి ఈ పంటలను మొదటి ఏడాది చివర్లో తీయాలి.
ఉదా: డాకస్ కరోట (క్యారెట్), రఫానస్ సటైవం (ముల్లంగి-Radish), టర్నిప్‌లలో తల్లివేర్లు ఆహార పదార్థాలను నిలువ చేస్తాయి.
-మొరంగడ్డ (Sweet potato)లో అబ్బురపు వేర్లు ఆహార పదార్థాలను నిలువ చేస్తాయి.
-ఆస్పరాగస్, బీటావల్గారిస్ (బీట్‌రూట్)లో పీచువేర్లు ఆహార పదార్థాలను నిలువ చేస్తాయి.

-వేర్లు లేని మొక్కలు: నీటిలో పెరిగే ఉల్ఫియా, యుట్రిక్యులేరియా

ఊడవేర్లు

-మొక్కల కొమ్మల బరువు మోయడానికి పైనుంచి కొన్ని శాఖలు నేలలోకి వెళ్లి వేర్లుగా రూపాంతరం చెందుతాయి. వీటినే ఊడవేర్లు (Prop roots) లేదా స్తంభాల్లాంటి వేర్లు (Pillor roots) అంటారు.
ఉదా: ఫైకస్ బెంగాలెన్సిస్ (మర్రిచెట్టు)

ఊతవేర్లు

-కాండం కణుపు నుంచి ఏర్పడే వేర్లను ఊతవేర్లు (Stilt roots) అంటారు.
ఉదా: చెరుకు, మొక్కజొన్న, జొన్న, వెదురు, మొగలి (Pendanus)

శ్వాసించేవేర్లు (శ్వాసమూలాలు)

-కొన్ని మొక్కల్లో వేర్లు భూమిపైకి వచ్చి నిటారుగా పెరుగుతాయి. ఇలాంటి వేర్లను శ్వాస మూలాలు (Pneumatophores) అంటారు. ఈ వేర్లు శ్వాసక్రియకు అవసరమైన ఆక్సిజన్‌ను పొందడానికి సహాయపడుతాయి.
ఉదా: రైజోఫొరా, అవిసీనియా (మాంగ్రూవ్ మొక్కలు)

వెలామిన్ వేర్లు

-ఇతర మొక్కలపై పెరిగే వృక్షోపజీవ మొక్కల్లో (Epiphytes) అబ్బురపు వేర్లు వాతావరణంలోని తేమను శోషించడానికి ప్రత్యేకించబడుతాయి. అటువంటి వేర్లను వెలామిన్ వేర్లు అంటారు.
ఉదా: వాండా (ఆర్కిడేసి కుటుంబం), వానిల్లా.
-వానిల్లా మొక్క బీజదళాల నుంచి లభించే వెనిల్లిన్‌ను ఐస్‌క్రీమ్ తయారీలో ఫ్లేవర్‌గా ఉపయోగిస్తారు.

-రాష్ట్రంలో అతిపెద్ద మర్రిచెట్టు పిల్లలమర్రి (మహబూబ్‌నగర్)
-దేశంలో, ప్రపంచంలో అతిపెద్ద మర్రిచెట్టు తిమ్మమ్మ మర్రిమాను ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని అనంతపురంలో ఉంది.

హాస్టోరియల్ వేర్లు

-ఇతర మొక్కలపై నీరు, ఖనిజాలు, ఆహారపదార్థాల కోసం ఆధారపడే మొక్కలు.. హాస్టోరియల్ వేర్లు (Hastorial roots) లేదా పరాన్నజీవ వేర్లను (Parasitic roots) కలిగి ఉంటాయి.
ఉదా: విస్కమ్, ైస్ట్రెగ మొక్కలు పాక్షిక పరాన్న జీవమొక్కలు. ఇవి అతిథేయి మొక్క నుంచి నీటిని, ఖనిజాలను శోషించడానికి హాస్టోరియల్ వేర్లను అతిథేయి దారువులోకి పంపిస్తాయి.
-కస్క్యుట, రఫ్లీషియా మొక్కలు సంపూర్ణ పరాన్న జీవ మొక్కలు. ఇవి అతిథేయి మొక్క నుంచి నీటిని ఆహార పదార్థాలను గ్రహించడానికి తమ హాస్టోరియల్ వేర్లను అతిథేయి దారువు, పోషక కణజాలంలోకి పంపిస్తాయి.

బుడిపెవేర్లు

-ఫాబేసి కుంటుంబానికి చెందిన మొక్కల్లో వాతావరణంలోని నత్రజనిని స్థాపించడానికి రైజోబియం అనే బ్యాక్టీరియా వాటి వేరు వ్యవస్థలో నివాసం ఉండి బుడిపెలను ఏర్పరుస్తుంది. అలాంటి వేర్లను బుడిపె వేర్లు (Nodular roots) అంటారు.
ఉదా: కంది, పెసర, బఠాని, చిక్కుడు, వేరుశనగ, ైగ్లెరిసీడియా వంటి ఫాబేసి కుటుంబానికి చెందిన మొక్కలు

స్వాంగీకరణ వేర్లు

-కొన్ని మొక్కల వేర్లు పత్రహరితాన్ని (Chorophil) కలిగి ఉండి కిరణజన్య సంయోగక్రియకు తోడ్పడుతాయి. ఇలాంటి వాటిని స్వాంగీకరణ (Assimilatory) లేదా కిరణజన్య సంయోగక్రియ వేర్లు అంటారు.
ఉదా: టీనియోఫిల్లమ్ (Taeniophyllum).

-మొక్కలన్నీ స్వయంగా ఆహారాన్ని తయారు చేసుకోలేవు. కొన్ని మొక్కలు ఆహారం, నీటిని ఇతర మొక్కల నుంచి అపహరిస్తాయి. అలాంటి మొక్కలను పరాన్న జీవ మొక్కలు (Parasitic plants) అంటారు.

సంతులనం జరిపే వేర్లు

-కొన్ని మొక్కలు నీటిపై స్వేచ్ఛగా తేలియాడుతూ ఉంటాయి. ఇలాంటి మొక్కలు అలల తాకిడికి బోర్లా పడినప్పుడు (తల కిందులుగా) తిరిగి యధాస్థానానికి తీసుకువచ్చే వేర్లను సంతులనం జరిపే వేర్లు (Balancing roots) అంటారు.
ఉదా: ఫిస్టియా (అంతరతామర)
-ఈ మొక్కల వేర్లలో గాలి నిల్వ ఉంటుంది. వీటినే రూట్ ప్యాకెట్స్ అంటారు. ఇవి మొక్క నిటిపై తేలడానికి తోడ్పడుతాయి.