కవుల కాణాచి తెలంగాణ
జీవన్ముక్తి మహారాజు
॥ఆది నారంభ మత్స్యేంద్రో గోరక్ష గహనీతధా
నివృత్తి జ్ఞాన దేవాయ జీవన్ముక్తాయతే నమః॥
- శివుడు, మత్స్యేంద్ర నాథుడు, గోరఖ్‌నాథుడు, గహనీనాథుడు, నివృత్తినాథుడు, జ్ఞానదేవుడు, జీవన్ముక్తుడు సప్తనాథులని కూడా చరిత్ర తెలుపుతున్నది.
- నవ నాథులేకాక నాథపంథలోని వారుగా చెప్పబడుతున్న జీవన్ముక్త మహారాజు మహారాష్ట్ర నుంచి వచ్చి మెదక్ జిల్లా (నేటి సంగారెడ్డి జిల్లా) అంత్యారంలో నివాసం ఏర్పరచుకొని ముక్తికి సంబంధించిన జ్ఞాన ప్రబోధ గ్రంథాన్ని గీర్వాణ భాషలో అనువదించారు.
- ఆయన గురించి చారిత్రక పరిశోధకుడు బిరుదురాజు రామరాజు ప్రశంసించారు.
- జ్ఞానేశ్వరులు ఓవి ప్రబంధంగా రాసిన జ్ఞానేశ్వరికి (గీతాభాష్యం) భావర్థ దీపిక, భగవద్గీతను మహారాష్ట్ర భాషలోకి అనువదించారు.
వానమామలై నరసింహదాసు
- ఈయనది ఒకప్పటి నర్సాపూర్ తాలూకా పెదగొట్టిముక్కుల గ్రామం.
- ఈయన తల్లి గంగమాంబ, తండ్రి క్రిష్ణాచారి.
- బలిచక్రవర్తి చరిత్ర యక్షగానాన్ని రచించారు. శ్రీవైష్ణవ తత్వంలో ప్రావీణ్యుడిగా పేరుతెచ్చుకున్నారు.
కం॥ చందా నారాయణ శ్రీ
ష్టం దంబుగ దీని వ్రాయ నాజ్ఞ యొసంగెన్
పొందుగ నృసింహదాసుడు
కందర్పాంతకుని నమ్మి గట్టెను దీనిన్‌॥
- తెరలోపలి దర్వు, తెర వెడల దర్వు, సంవాద, కందార్థ ద్విపదలు, సీస, కంద గీతాల్లో ఘనుడు. ఈయన బలిచక్రవర్తి చరిత్రను కావ్య రూపంలో రాశారు.
కందాళ సుందరాచార్యులు
- 1864 (19వ శతాబ్ది) ఉత్తరార్ధానికి చెందినవారు. మద్దికుంట జన్మస్థానం.
- నల్లవెల్లి గ్రామంలో, మరికొంత గుమ్మడిదలలో గడిపారు.
- తల్లి అలివేలమ్మ, తండ్రి శేషాచార్యులు. ఈయన ధర్మజు రాజసూయం, సంపూర్ణ రామాయణం, పుష్పవేణి విలాసం, తిరుమంగయాళ్వారు చరిత్ర, హాస్య వైద్య శతకం, 20 మంగళహారతులను రచించారు.
- హాస్యవైద్య శతకంలోని పద్యాలు
కం॥ అంతక సన్ని జనించిన
చింతా కురసంబు జముడు జిల్లెడు పాలున్
వింతగను నూనె తుత్దము
కొంత యొసంగినను జనును కోరిన యెడకున్‌॥
- వైద్యమే వృత్తిగా ఉన్నప్పటికీ, ఈ వైద్యశతకంలో రోగాలకు ఔషధ విశేషాలు హాస్యం కలిగించేవిగా ఉండటంతో హాస్యవైద్య శతకమయ్యింది.
- మిగతా రచనల్లో ఈ కవికి ప్రాస పదాలపై ఉన్న ప్రేమ అపారం. తిరు మంగయాళ్వారు చరిత్ర అనే నాటకం పూర్వం నర్సాపురం కిడాంబి నరసింహాచార్యుల ఇంట్లో ఉండేది.
చక్రవర్తుల కృష్ణమాచార్యులు
- 20వ శతాబ్దానికి చెందిన ఈయన కిచ్చన్నపల్లి జోగిపేట (ఆందోల్) వాస్తవ్యులు.
- తండ్రి వెంకటాచార్యులు.
- ఆళ్వారు చరిత్ర, ఉడంగ (నాయరు) ఆళ్వారు చరిత్ర, పరకాల వైభవం అనే నాటకాన్ని రాశారు.
- కిచెన్నపల్లి వేంకటేశ్వరస్వామికి అంకితం ఇచ్చారు.
గీ॥ కనుగవల్ నూగారుకౌను పాదములు
చనుగవల్ చెక్కిళ్లు చక్కని మోము
కరములు దంతముల్ కాంతనెమ్మోము
కురులు నాదిగ జేసి కోమలి సొంపు
వర్ణించుటకు పంచవక్తృని వశమే..
కృష్ణమాచారి
- 1867లో దొంతి గ్రామంలో జన్మించారు. తండ్రి బాలకృష్ణమాచారి.
- కవితలను అల్లడంలో ఆశుకవిత్వ ధారా వాక్పటిమ ఈయన సొంతం. ఒకే కావ్యాన్ని రచించాడని తెలుస్తుంది.
కస్తూరి కృష్ణమాచార్యులు
- ఈయన చేటకూరులో జన్మించారు.
- పాపన్నపేట సంస్థాన రెడ్డి రాజుల కాలంలో వారి వారి ఆస్థానాల్లో గురుస్థానంలో ఉన్నట్టు చరిత్ర.
- 1924లో జన్మించిన కృష్ణమాచార్యులు తెలుగు-హిందీ, ఉర్దూ, ఇంగ్లిష్ భాషల్లో ప్రసిద్దుడు. ఈయన స్వాతంత్య్ర దీక్ష రచించారు.
- కృష్ణుని గీతా ప్రబోధం వలే, స్వాతంత్య్ర సమరంలో దీక్షా ప్రబోధం గొప్పగా సాగిందని చరిత్ర వెల్లడిస్తున్నది.
- 1954లో బూర్గుల రామకృష్ణారావు త్రిభాషా కవి సమ్మేళనానికి ఈయన అధ్యక్షత వహించారు.
ఎం రంగ కృష్ణమాచార్యులు
- 1930లో ముడుంబై రంగకృష్ణమాచార్యులు జన్మించారు.
- దాదాపు 25 గ్రంథాలు రచించారు. గురుభక్తి, జోగినాథాస్తవం, దేశం కోసం సందేశం, నవజీవనం, లాల్ బహదూరియం, వీర భద్రీయం, నా కవనం, వేంకటాచల మొదలైన ఎన్నో గ్రంథాలను రంచించారు.
వేముగంటి నరసింహాచార్యులు
- సిద్దిపేటలో 1930లో జన్మించారు. ఈయన తండ్రి రంగాచార్యులు.
- తెలుగు, సంస్కృత, హిందీ భాషలను అభ్యసించి, ఆ భాషల్లో పద్య, శ్లోక, వచన కవితా ప్రక్రియ పండితులకు గురువు. 16 నుంచి 17 గ్రంథాలను రచించారు.
- ఈయనకు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం గౌరవ డాక్టరేట్‌ని ప్రదానం చేసింది.
- మహారాష్ట్ర పాఠ్యాంశాల్లో ఈయన కవితా చరిత్రను చేర్చారు.
- ప్రబోధం, అమరజీవి బాపూజీ, కవితాంజలి, నవమాలిక, తిక్కన, గోపాలకృష్ణ సుప్రభాతం, వీరపూజ, శ్రీవేంకటేశ్వర వినుతి, మణికింకిణి.
- ఒకప్పటి మెదక్ జిల్లా రచయితల సంఘానికి, సాహితీ వికాస మండలికి అధ్యక్షుడిగా పనిచేశారు.
