సామాజిక స్థరీకరణ అంటే ఏమిటి?

సమాజంలోని కొన్ని వర్గాలు ఏదో ఒక ప్రత్యేక కారణాలతో సామాజిక ప్రకియలో లేదా అభివృద్ధి ప్రక్రియలో విలీనం కానటువంటి ప్రత్యేక పరిస్థితులనే సామాజిక మినహాయింపు లేదా సామాజిక నెట్టివేత అంటారు.
-ఈ పదాన్ని మొదట వాడినవారు- రీన్ లెనోయిర్ (ఫ్రాన్స్)
-ఈ పదాన్ని భారతదేశ సందర్భంలో మొదటగా వాడినది -అమర్త్యసేన్
-దేశంలో కులం, మతం, తెగ, లింగ, ప్రాంత భేదం, వైకల్యం, వృద్ధాప్యం వంటి సాంఘిక నిర్మితుల వల్ల సమాజం నుంచి వెలికి గురైనవారు సరైన హక్కులను పొందలేకపోతున్నారు
-మానవ పరిణామ క్రమంలో భాగంగా సమాజంలో అధికారం, హోదా, సంపద పంపిణీలో కొన్ని వర్గాల పట్ల వివక్ష జరిగింది. ఫలితంగా ఈ వర్గాలు తీవ్రమైన వెనుకబాటుతనానికి గురయ్యాయి.
-దేశంలో సామాజిక మినహాయింపునకు ప్రధాన అంశం కులం.

సామాజిక అసమానతలు
-సమాజంలోని కొందరు మిగతా వారితో పోల్చితే ఎక్కువ శక్తియుక్తులను, సామర్థ్యాలను కలిగి ఉంటారు.
-ఈ సామర్థ్యాలు ఆర్థిక, విద్య, సాంస్కృతిక, రాజకీయపరమైనవి కావచ్చు.
-ఇదే సందర్భంలో కొందరు అల్ప శక్తియుక్తులను, సామర్థ్యాలను కలిగి ఉండవచ్చు. దీనివల్లే సమాజంలో అసమానతలు ఏర్పడ్డాయి.
-సమాజంలో ఈ అసమానతలు వల్ల కొన్ని అంతస్థులు లేదా స్థరాలు ఏర్పడును. దీన్నే సామాజిక స్థరీకరణ అంటారు.

సామాజిక మినహాయింపు-అమర్త్యసేన్ భావన
-అమర్త్యసేన్ అభిప్రాయం ప్రకారం సామాజిక మినహాయింపు అనేది రెండు రకాలు..
పూర్తిస్థాయి సామాజిక మినహాయింపు
-సమాజంలో పేదరికం, వలస వంటి విభిన్న కారణాలను చూపిస్తూ పూర్తిగా హక్కులు, రక్షణలు పొందలేని పరిస్థితిని పూర్తిస్థాయి సామాజిక మినహాయింపు అంటారు.
-సామాజిక మినహాయింపు: నెట్టివేయబడిన వర్గాలకు హక్కులు, రక్షణలు, భాగస్వామ్యం కల్పించినట్లయితే దాన్ని పాక్షిక సామాజిక మినహాయింపు అంటారు.

సామాజిక మినహాయింపు రకాలు
-రాజకీయ మినహాయింపు: రాజకీయ ప్రక్రియలు లేదా హక్కుల నుంచి, వ్యక్తులను లేదా వర్గాలను నెట్టివేయడం
-ఆర్థిక మినహాయింపు: ఆర్థిక ప్రక్రియల నుంచి నెట్టివేయడం, ఆర్థిక వనరులపై నియంత్రణ లేదా నిషేధం
-సామాజిక మినహాయింపు: సాంఘిక ప్రక్రియ, సామాజిక స్థాయిలో తగిన హోదా, భాగస్వామ్యం ఇవ్వకపోవడం
-సాంస్కృతిక మినహాయింపు: ఆచార వ్యవహారాలు, సాంస్కృతిక సంబంధ విషయాల్లో నియంత్రణ లేదా నిషేధం

సామాజిక మినహాయింపు -నష్టాలు
-సామాజిక మినహాయింపు వల్ల విలువైన మానవ వనరులను స్వల్పంగా కానీ, భారీగాకానీ వినియోగించుకోలేక పోతున్నాయి.
-సామాజిక మినహాయింపునకు గురైన వ్యక్తులు అసంతృప్తికి లోనవుతున్నారు. దీని ఫలితంగా ఉద్యమాలు, తిరుగుబాట్లు, విప్లవాలు వచ్చి సామాజిక అనిశ్చితికి కారణం అవుతున్నాయి.
-సామాజిక మినహాయింపు పాటించే దేశాలు ప్రపంచ ర్యాంకింగ్‌లో వెనుకబడి, పెట్టుబడులు మందగిస్తాయి. దీనిఫలింతగా ప్రపంచీకరణలో వెనుకబాటుతనం ఏర్పడుతుంది.
-రెండో ప్రపంచ యుద్ధానంతరం సంక్షేమ భావనలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తరించడంలో భారతదేశంలో కూడా సాంఘిక మినహాయింపు వల్ల పీడించిన వారికి కొన్ని ప్రత్యేకమైన హక్కులను ఏర్పాటుచేశారు.

కులం:
-Caste అనే ఇంగ్లిష్ పదం కాస్ట స్పానిష్, పోర్చుగీస్ పదం నుంచి వచ్చింది.
-Caste అనే పదాన్ని మొదటగా ఉపయోగించినది-గార్సియా డీ ఓర్టా.
-Caste అంటే తెగ, సంతతి అని అర్థం.
-పరిమిత సమూహాలు, సన్నిహిత సంబంధాలు గల జనసమూహమే కులం- ఎం ఎన్ శ్రీనివాస్
-కులవ్యవస్థ హిందూసమాజ ప్రత్యేక లక్షణం
-ఒక కులంవారు, మరో కులంపై ఈర్ష్య, ద్వేషం, పక్షపాతాలను కలిగి ఉండే ప్రవర్తనే కులతత్వం అంటారు.
-కులతత్వానికి ప్రధానకారణం: కులపంచాయితీ
-కులతత్వానికి ఆయువుపట్టు- గ్రామాలు
-కులతత్వంలోని ముఖ్యాంశాలు- స్వకులాభిమానం, పరకుల ద్వేషం