Monetary-inflation | ద్రవ్యపరపతి-ద్రవ్యోల్బనం

ప్రతి ఆర్థిక వ్యవస్థలో ద్రవ్యపరపతి అనేది అత్యంత కీలకం. ద్రవ్యపరపతికి, ద్రవ్యోల్బనానికి ప్రత్యక్ష సంబంధం ఉంటుంది. ద్రవ్యపరపతి, ద్రవ్యోల్బనాల్లో వచ్చే హెచ్చుతగ్గులతో ఆర్థిక వ్యవస్థలో అనూహ్య మార్పులు వస్తుంటాయి. పోటీ పరీక్షల్లో కూడా ఎకానమీ విభాగంలో ఈ అంశం చాలా కీలకమైనది. ఈ నేపథ్యంలో నిపుణ పాఠకుల కోసం ఈ ప్రత్యేక వ్యాసం..

ఆర్థిక వ్యవస్థ సమతౌల్యం
-మనిషికి రకరకాల ప్రవర్తనలుంటాయి. సాంఘిక, రాజకీయ, మతసంబంధ, సాంస్కృతిక, నైతిక ప్రవర్తనలు. అలాంటిదే ఆర్థిక ప్రవర్తనకూడా.
-ఆర్థిక ప్రవర్తన అంటే డబ్బు సంపాదించడం ఖర్చు చేయడం.
-కోరికలున్నాయి. కాబట్టి కష్టపడాలి, డబ్బు సంపాదించాలి. ఖర్చు చేసి మనకు కావల్సినవి కొనుక్కొని సంతోషపడాలి. కోరికలు + పని + సంతృప్తి.
-ఇది మన ఆర్థిక కార్యకలాపాల స్వరూపం.
-ఒక కోరిక తీరగానే ఇంకోటి పుడుతుంది. చిన్నప్పుడు తక్కువ, పెద్దయ్యాక ఎక్కువ కోరికలు పుడతాయి.

వనరుల అసమతౌల్యం
-ఏ క్షణంలో చూసినా కోరికలు ఎక్కువ, డబ్బులు తక్కువగా ఉంటాయి.
-అవి రెండు ఎప్పుడూ మ్యాచ్ కావు.
-కోరికల్ని అందుకోవడానికి డబ్బు వెంట పరిగెడతాడు మనిషి.
-లంచాలు, నల్లధనం మొదలైనవి.
-కానీ అవి రెండు రైలు పట్టాల వంటివి. ఎప్పుడూ కలుసుకోవు.
-డబ్బును పెంచుకోవడం కన్నా, కోరికలను తగ్గించుకొని సమతౌల్యానికి రావడం చాలా సులభం. అదే శాశ్వతమైనదని మనిషి గ్రహించడు.
-ఇది ద్రవ్యం/డబ్బు సృష్టించే మొదటి అసమతౌల్యం.

విలువల అసమతౌల్యం
-డబ్బు సంపాదించడానికి మనిషి పని చేయాలి. కూర్చోబెట్టి ఎవరూ జీతం ఇవ్వరు.
-పని చేయడమంటే ఉత్పత్తి కార్యకలాపంలో పాల్గొనడం.
-ఉత్పత్తి ఒక్కడు చేసేది కాదు. నాలుగు ఉత్పత్తి కారకాలు భూమి, శ్రమ, మూలధనం, వ్యవస్థాపన కలిసి చేసేది.
-పని చేసినందుకు వాటికి ప్రతిఫలాలు చెల్లించాలి.
-ఈ ప్రతిఫలాలు ఎవరూ తమ జేబులోంచి ఇవ్వరు.
-నాలుగు కలిసి సృష్టించిన ఉత్పత్తి విలువను వాటి మధ్య సమంగా పంపిణీ చేస్తారు.
-నలుగురు కలిసి రూ. 100 విలువైన ఉత్పత్తి సృష్టిస్తే 100/4 = 25. తలా ఒక్కరికి రూ. 25ల జీతం ఉంటుంది.
-అమ్మకముందే జీతం, తరువాతి కాలంలో ఉత్పత్తిదారుడు రూ. 100 వస్తువును రూ. 200కు అమ్ముకుంటాడు. ఇది విలువల అసమతౌల్యం.

ధరల అసమతౌల్యం
-పని చేసే దగ్గర మన చేతులపై తయారైన రూ. 10 వస్తువుకు ఎన్ని టాక్సులు/కమీషన్లు/రవాణా చార్జీలు కలిపినా దాని మార్కెట్ ధర రూ. 15 లేదా రూ. 20ని మించి ఉండరాదు. కానీ రూ. 50లకు పెరిగితే! మార్కెట్ అసమతౌల్యాలు అంటారు. ఇది ధరల అసమతౌల్యం.

ద్రవ్యం – ద్రవ్యత్వాభిరుచి
-సర్వాంగీకారం పొందిన వినిమయ సాధనం ద్రవ్యం. యంత్రాలు సవ్యంగా పనిచేయడానికి ఉపయోగించే నూనె వంటిది- వస్తుసేవలను వినియోగదారులకు చేర్చే సాంకేతిక సాధనం.
-బల్లపరుపుగా ఉండటం వల్ల అది పోగుపడిపోతుంది. అది చెలామణి అవుతుంది.

ద్రవ్యం నిశ్చల విధులు
-వినిమయ సాధనం – విలువల కొలమానం
-విలువల నిధి – వాయిదాల చెల్లింపునకు ప్రమాణం.

ద్రవ్యం చలన విధులు
-ఉపాంత ప్రయోజనాలు
-జాతీయాదాయ పంపిణీ
-పరపతికి పునాది
-సంపదకు సమానరూపత.
-ధరలు, ఉత్పత్తి, ఆదాయ పంపిణీల్లో మార్పులు

ద్రవ్యత్వాభిరుచి
-నీ ముందు రూ. వెయ్యి నోటు, రూ. లక్ష చెక్కు ఉంచితే దేనికి ప్రిఫరెన్స్ ఇస్తావు?
-కచ్చితంగా రూ. 1000 నోటునే అందుకుంటాం!
-డబ్బును డబ్బురూపంలో కలిగి ఉండాలనే కోరిక ద్రవ్యత్వాభిరుచి అంటారు. అంటే ఇతర రూపాల్లో డబ్బును ఇష్టపడరు. ఐదు లక్షలైనా అది పది లక్షల విలువైనది అయినా. దీన్ని లిక్విడిటీ అసమతౌల్యం అంటారు.
-ద్రవ్యత్వాభిరుచి ద్రవ్య సప్లయ్‌కి పునాది.
-ద్రవ్య సప్లయ్ (M1+M2+M3+M4+ పరపతి ద్రవ్యం)
M1= యాక్టివ్ మనీ. రోజువారీ కార్యకలాపాల కోసం మనం పర్సులో పెట్టుకుని తిరిగేది.
M2= ఎమర్జెన్సీ మనీ. అనుకోని ఆపదలను ఎదుర్కొనేందుకు బ్యాంకులో దాచుకున్నది. (M1+సేవింగ్ A/C)
M3= కంటింజెన్సీ మనీ. భవిష్యత్ అవసరాలకోసం దాచుకున్నది. ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లు. (M2+ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లు)
M4= స్పెక్యులేటివ్ మనీ. లాభాలు పెంచుకోవడానికి ఉపయోగించే మిగులు ద్రవ్యం. భూములు/షేర్లపై పెట్టుబడులు/ఎక్కువ వడ్డీ ఇస్తుంది కాబట్టి PO డిపాజిట్. (M3+PO డిపాజిట్)
నోట్: M1 / M2 / M3 + అంటే అవికాక అని అర్థం.

చెలామణి ద్రవ్యం – బ్యాంకు ద్రవ్యం
-మనం వెళ్లి బ్యాంకులో రూ. 1000 డిపాజిట్ చేస్తాం. ఇది చెలామణి ద్రవ్యం.
-ఆ డబ్బును గల్లాపెట్టెలో వేసుకుని పాస్‌బుక్‌లో ఎంట్రీ చేసి మనకు ఇస్తాడు.
-పాస్‌బుక్‌లోని ఎంట్రీ కూడా డబ్బుతో సమానమే. చెక్కులు ఉపయోగించి మనం కొనుగోళ్లు, అమ్మకాలు చేయవచ్చు.
-గల్లాపెట్టెలో డబ్బు అలాగే ఉంది. కానీ ఒకటి పోయి రెండయ్యాయి.
-మనం పదివేలు ఒకటేసారి విత్ డ్రా చేయమని బ్యాంకర్‌కు తెలుసు. అందుకే మన గల్లాపెట్టె డబ్బు వేరేవాడికి లోన్ ఇవ్వజూపుతాడు.
-సాంక్షన్ లెటర్ మీద స్టాంపు కొట్టి వాడికి కూడా ఒక అకౌంట్ సృష్టించి వాడికి కూడా రూ. 10,000 ఎంట్రీ చేసి ఇస్తారు (క్యాష్ క్రెడిట్).
-ఒక్కటికి రెండు, రెండు పోయి మూడు అయినాయి. గల్లాపెట్టెలో అది అలాగే ఉంది. దీన్ని పరపతి సృష్టి లేదా పరపతి ద్రవ్యం అంటారు.
-ద్రవ్య సప్లయ్ పెరగడం అంటే కొత్తనోట్లు ముద్రించడం కాదు పరపతి ద్రవ్యం విచ్చలవిడిగా పెరగడమే!
-మనకు కావల్సిన దానికంటే అధికంగా ఇది సృష్టించటంచేత ఇది ద్రవ్యపరమైన అసమతౌల్యం. ఇది ద్రవ్యోల్బణానికి దారితీస్తుంది.

ద్రవ్యోల్బణం
-వినియోగదారుడు అంటే వస్తువుల్ని కొనేవాడు. పుట్టినప్పటినుంచి చచ్చేదాకా, చంటి పిల్లల నుంచి ప్రెసిడెంటుదాకా అందరూ వినియోగదారులే.
-ఉత్పత్తిదారుడు అంటే ముడి పదార్థాలను అంతిమ వస్తువులుగా మార్చేవాడు.
-ఉత్పత్తి అంటే నూతన వస్తువుల సృష్టి కాదు నూతన ప్రయోజనాల సృష్టి.
-మొదట్లో చెప్పినట్లు కోరికలు తీర్చుకోవడానికి డబ్బు సంపాదించాలి. డబ్బు కోసం వినియోగాదారుడు – ఉత్పత్తిదారుడి వద్దకు పనికి వెళ్తాడు.
-రూ. 10 పనిచేస్తే రూ. 10+ రూ. 1000 పని చూపిస్తే రూ. 1000 పేమెంటు.
-రూ. 100 పనిచేసి రూ. 1000 డిమాండ్ చేయలేవు+రూ. 1000 పనిచేసి రూ. 100 ఇస్తే ఊరుకోవు.
-స్పాట్ పేమెంట్/మంత్లీ పేమెంట్
-పనికెళ్లిన దగ్గర నీ చేతుల మీద తయారైన రూ. 10 వస్తువును మార్కెట్‌లో నువ్వే రూ. 50లకు కొనాల్సి వస్తే?
-చెప్పడానికి వీలుకాని బాధ/కోపం.
-పని దగ్గర రూ. 40 తక్కువ మార్కెట్‌లో అదే వస్తువుకు రూ. 40 ఎక్కువ.
-40 + 40 + 80 రూ.ల మొత్తం భారం అదే ద్రవ్యోల్బణం.
-విచిత్రమేమిటంటే రూ. 50లకు అమ్మబోతున్నట్లు వాడికి ముందే తెలుసు. కానీ మోసపోతున్నట్లు మనకు తెలీదు.
-ఈ ఫీలింగ్‌ను ఎలా చెప్పాలో తెలియక ద్రవ్యవోల్బణం అని అన్నారు ఆర్థికవేత్తలు.
-వారి నిర్వచనం ప్రకారం- ద్రవ్యోల్బణం ఒక దేశంలో అన్ని వస్తువుల ధరలు (జీపీఎల్) నిరంతరం పెరుగుతూ ఉండే ప్రక్రియ.
-వస్తుసేవల సప్లయ్+డిమాండ్ కన్నా ద్రవ్యం సప్లయ్+డిమాండ్‌లు అధికమయ్యే ప్రమాదకర పరిణామం.

ద్రవ్యోల్బణాన్ని గుర్తించడమెలా ?
1) నిరవధికంగా ధరలు పెరగడం
-పెట్రోలు ధరలు పెరిగినట్టు పెరిగి అప్పుడప్పుడు తగ్గడం కాదు.
-పెళ్లిళ్ల సీజన్ రాగానే బట్టలు, బంగారం ధరలు అకస్మాత్తుగా జంప్ అయినట్టు పెరిగినా ద్రవ్యోల్బణం కాదు.
-వెనక్కి రాని విధంగా నిరంతరం పెరగాలి. ఉదా: పదేండ్ల క్రితం సంతూర్ సబ్బు రూ. 5, ప్రస్తుతం రూ. 25. తిరిగి వెనక్కి వచ్చి రూ. 5 అవుతుందా? కాదు అదే ద్రవ్యోల్బణం.
2) ఒక వస్తువో, రెండు వస్తువుల ధరలో పెరగడం కాదు. అన్ని వస్తువుల ధరలు పెరగాలి.
-ఉప్పులు, పప్పులు, కూరగాయలు, బంగారం, బట్టలు అన్ని ధరలు పెరగాలి.
3) ద్రవ్యానికి డిమాండ్, సప్లయ్ పెరుగుతాయి.
-రూ. 10ల పని రూ. 50 ధర. అలాంటప్పుడు ఎక్స్‌ట్రా రూ. 40ల కోసం తంటాలు పడాలి. డబ్బుకు డిమాండ్ పెరుగుతుంది.
-మరోవైపు రూ. 10 వస్తువు రూ. 50లకు కొంటున్నంతకాలం ఉత్పత్తిదారులు లాభాల కోసం కొత్త కంపెనీలు, కొత్త పెట్టుబడి పెడుతూనే ఉంటా రు. అందుకు వాళ్లు సొంత డబ్బు పెట్టరు. బ్యాంకులోన్లు తీసుకుంటారు.
-రూపాయి రూపాయి మనం బ్యాంకుల్లో దాచుకున్న సొమ్ము వారికి పెట్టుబడి అన్నమాట. లాభాల పంట పండుతుంది.
-వీలుంటే/దయుంటే లోన్లు తిరిగి కడతారు. లేకుంటే అవికూడా ఎగ్గొట్టి లాభం కింద రాసుకుని దేశాన్ని, ప్రజలను ముంచుతారు.
-ఓవరాల్‌గా ఒకవైపు వినియోగదారులు, మరోవైపు పెట్టుబడిదారులు డబ్బును డిమాండ్ చేయడంతో బ్యాంకులు సృష్టించే పరపతి ద్రవ్యం పెరిగిపోతుంది.
-సంపాదించిన రూపాయిని ఆచి తూచి ఖర్చు చేస్తాం. వేగం తక్కువ.
-వాడు, వీడు ఇచ్చిన సొమ్ము లోన్ తీసుకున్న డబ్బు ఎక్కువసేపు నిలబడదు. కాబట్టి దానికి స్పీడు/వేగం ఎక్కువ.
-డబ్బు వేగం వృద్ధి కంటే అధికం. రూ. 10ల పని ధర రూ. 50లు. ధరలు, వృద్ధిని ఓవర్‌టేక్ చేసినట్టే!
4) ద్రవ్యం విలువ పడిపోతుంది
-రూ. 10లు అంటే రూ. 10 నాణేలు అని అర్థం.
-ఇంతకుముందు రూ. 10లకు కొన్నది ఇప్పుడు రూ. 50లు పెట్టి కొనాల్సివస్తుంది.
-పరిమాణం పెరిగింది. అంటే ద్రవ్య నాణ్యత తగ్గినట్టు లెక్క.
-2001లో రూ. 10ల సబ్బు 2011లో రూ. 50లు. సబ్బు అదే కాయిన్స్ పెరిగాయి. సబ్బు దృష్టిలో డబ్బు చులకనయ్యింది.

ద్రవ్యోల్బణ అసమతౌల్యాలు
-ఉత్పత్తిదారునికి లోన్లు ఇవ్వడం మానేద్దామా? అంటే ఉన్న ఉద్యోగాలు ఊడిపోతాయి. అది నిరుద్యోగానికి, కొరతకు దారితీస్తుంది. ధరలకు రెక్కలొస్తాయి. నిరుద్యోగులకు/కూలినాలి చేసుకునేవారికి పూట గడవడం కష్టం అవుతుంది.
-పోని వినియోగదారులు రూ. 40ల భారం పంచుకోవడానికి ప్రభుత్వం వారి జీతాలు పెంచినట్లయితే పెరిగిన జీతాలతో విచ్చలవిడిగా వస్తువులను కొనుగోలు చేస్తారు.
-ఖర్చు ఎక్కువ –> డిమాండ్ + ధరలు మరోసారి పెరుగుతాయి.
-పనిచేసే దగ్గర జీతం వాళ్లకు ఖర్చయితే పనిచేసిన వ్యక్తికి ఆదాయం. తిరిగి అది మార్కెట్లో ఖర్చుపెట్టినప్పుడు మరొకరికి ఆదాయం.
-ఒకరి ఖర్చు మరొకరికి ఆదాయం. అంతా చైన్ సిస్టం. ఒక్కరు విచ్చలవిడితనం ప్రదర్శించినా అందరికి చుట్టుకుంటుంది.
-పని ఉండాలి. జీతం రావాలి. ఖర్చు తగ్గొద్దు.
-ఈ లింక్ తెగొద్దు. బ్యాలన్స్‌డ్‌గా ఉండాలి.
-ఈ మూడింటిని బ్యాలన్స్ చేయడానికి ప్రభుత్వం+ఆర్‌బీఐ చేసే ప్రయత్నాలనే ద్రవ్య, కోశ విధానాలు అంటారు.
-ద్రవ్య విధానం అంటే పరపతి ద్రవ్యంపై కేంద్రబ్యాంకు రకరకాల ఎత్తుగడలతో ఆధిపత్యం సాధించడం లేదా దాన్ని అదుపులో ఉంచడం.
-కోశ విధానం అంటే ప్రభుత్వం తన పన్నులు, వ్యయ విధానాల ద్వారా ద్రవ్యోల్బణ ప్రభావం పడకుండా ఉత్పత్తి, ఉద్యోగితలు తద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థను సమతౌల్యంలో ఉంచే ప్రయత్నాలు.