భారత్-చైనా సరిహద్దు వివాదాలు
తూర్పు సెక్టార్‌
- భారత్ (అరుణాచల్‌ప్రదేశ్‌), చైనా (తవాంగ్‌) మధ్య ప్రాంతం వివాదాస్పదం.
- అరుణాచల్‌ప్రదేశ్‌లోని 90,000 km2 వైశాల్యం గల ప్రాంతాన్ని చైనా తమకు చెందినదిగా పేర్కొంటుంది.
- ఇక్కడ భారత్-చైనా సరిహద్దురేఖను ‘మెక్‌మోహన్‌రేఖ’ గా పిలుస్తారు.
- 1993, 1996లో రెండు దేశాలు విశ్వాస నిర్మాణ చర్యల్లో భాగంగా జమ్ముకశ్మీర్‌ (లద్దాఖ్‌), ఆక్సాయ్‌చిన్‌ ప్రాంతం మధ్య LOAC( Line of Actual Control) తాత్కాలిక సరిహద్దుగా గుర్తించారు.
- సిక్కింలో చైనా-భారత్ వాణిజ్యం జరిపే కనుమలు ‘నాథులా’, ‘జెలెప్‌లా’.
- డోక్లా వివాదం (Doklam Issue): సిక్కిం రాష్ర్ర్టానికి తూర్పున టిబెట్‌ (చైనా)లోని చుంబలోయకు దక్షిణాన, భూటాన్‌లోని హలోయ మధ్యలో గల త్రికూడలి డోక్లాం.
- ఈ డోక్లాం పీఠభూమి విస్తీర్ణం 89 km2 కలదు.
- దీన్ని డోగ్లంగ్‌ పీఠభూమి అని, జోగ్లామ్‌ పీఠభూమి అని కూడా పిలుస్తారు.
- భూటాన్‌, చైనా ఈ భూభాగాన్ని తమ దేశంలో ప్రాంతంగా పేర్కొంటున్నాయి.
- భూటాన్‌ ఆధీనంలోని ఈ పీఠభూమి గుండా చైనా రహదారి నిర్మించడానికి ప్రయత్నించడంతో 2017 జూన్‌లో వివాదం ప్రారంభమయింది.
- ఈ మార్గం పూర్తయితే నాథులా కనుమ సమీపానికి చైనా సులభంగా చేరుకోవచ్చు. తద్వారా
- పశ్చిమబెంగాల్‌లోని చికెన్‌నెక్‌ ప్రాంతాన్ని చేరడం సులభం అవుతుంది.
- 1949, 2007లో భూటాన్‌ దేశం భారత్‌తో చేసుకున్న స్నేహపూరిత ఒప్పందం వల్ల భారత్ ఈ విషయంలో సైనిక జోక్యం చేసుకుంది.
పశ్చిమ సెక్టార్‌
- ఈ విభాగం లద్దాఖ్‌, సికియాంగ్‌(చైనా) మధ్య విస్తరించి ఉంది.
- హాట్‌స్ప్రింగ్‌, ప్యాంగాంగ్‌ సరస్సుల తూర్పుభాగాలు ఇందులో ఉన్నాయి.
- 1962 లో చైనా-భారత్ యుద్ధంలో చైనా 38,000 km2 గల ఆక్సాయ్‌చిన్‌ ప్రాంతాన్ని ఆక్రమించింది.
- చైనా పశ్చిమ ప్రాంతంలోని జిన్‌జియాంగ్‌ నుంచి టిబెట్‌కు రోడ్డు మార్గాన్ని (G-219) ఆక్సాయ్‌చిన్‌ గుండా నిర్మించింది.
మధ్య సెక్టార్‌
- భారత్ (హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌, ఉత్తరాఖండ్‌), టిబెట్‌ మధ్య ఈ విభాగం వివాదాస్పదంగా ఉంది.
- ఇక్కడి 2000km2 గడ్డిభూములు వివాదాస్పదంగా ఉన్నాయి.
గల్వాన్‌ సంఘటన
- చైనాతో గల వాస్తవాధీన (LOAC) రేఖలో ఉన్న ప్రాంతమే గల్వాన్‌.
- ష్యోక్‌ నది ఉపనది అయిన గల్వాన్‌ నది గల్వాన్‌ లోయగుండా ప్రవహిస్తుంది.
- 2020 జూన్‌ 15న చైనా బలగాలు గల్వాన్‌ ప్రాంతంలో భారత సైనికులపై దశ్చర్యకు దిగడంతో సంఘటన జరిగింది.
- గల్వాన్‌, డెస్సాంగ్‌, చుమారు, సుమ్‌డోరాంగ్‌, డోక్లాం, షిప్‌కిలా, తవాంగ్‌ ఇలా అనేక ప్రాంతాలు భారత్, చైనా మధ్య వివాదాస్పదంగా ఉన్నాయి.
CPEC కారిడార్‌ (చైనా, పాక్‌ ఎకానమిక్‌ కారిడార్‌)
- చైనా పశ్చిమ భాగం నుంచి పాక్‌ ఆక్రమిత కశ్మీర్‌ (గిల్గిట్‌, బాల్టిస్థాన్‌) మీదుగా బెలూచిస్థాన్‌ ప్రావిన్స్‌లోని ‘గాద్వార్‌ ఓడరేవు’ వరకు చైనా నిర్మిస్తున్న ప్రాజెక్టు.
- పాక్‌ ఆక్రమిత కశ్మీర్‌ (పీవోకే) లోని ‘కుంజెరబ్‌’ కనుమ గుండా ప్రారంభమయ్యే ఈ ప్రాజెక్టును భారత్ వ్యతిరేకిస్తుంది.
